इयत्ता पाचवी मराठी - पाठ: कारागिरी स्वाध्याय
प्रश्न १: दोन ते तीन वाक्यात उत्तरे लिहा
अ) लेखिकेला लहानपणी कशाची गंमत वाटायची?
लहानपणी जेव्हा लेखिका कुंभारवाड्यात जायची, तेव्हा फिरत्या चाकावर मातीचा गोळा ठेऊन कुंभार अगदी चपळाईने लहान-मोठी मातीची भांडी बनवत असे. त्याची लेखिकेला लहानपणी गंमत वाटायची.
आ) लेखिकेच्या घरी मातीची कोणकोणती भांडी असायची?
मोगा, घट, गाडगी, टिंगाणी तसेच शेगड्या आणि चुली इत्यादी मातीची भांडी लेखिकेच्या घरी असायची.
इ) लेखिकेचे आजी-आजोबा मातीपासून काय काय बनवायचे?
मातीपासून लेखिकेचे आजी-आजोबा नागपंचमीला मातीचा नाग आणि बेंदराला बैल तयार करत असत.
ई) लेखिकेला तासन्तास काय बघत राहावेसे वाटायचे?
लाकडी चौकोनातला काड्यांनी जुळवलेली दारावरची झगमगती तोरणे आणि लग्नाच्या वरातीतल्या नक्षत्रमाला लेखिकेला तासन्तास बघत राहाव्याश्या वाटायच्या.
उ) जिनगरांच्या मामाला लेखिकेने कसबी माणूस का म्हटले आहे?
जिनगरांचा मामा पाळण्यावर लावायच्या खेळण्यांतील राघू मैना अगदी खऱ्या खुऱ्या बनवायचा की पाहणाऱ्याला त्या जणू काही खऱ्याच वाटायच्या. खेळण्यावर असलेल्या चमचमणाऱ्या चांदण्यांची शोभा भुलवत असे.
ऊ) कांबट्यांपासून काय काय बनवता येते?
रवळ्या, करंड्या, सुपं, टोपल्या, चालण्या, परड्या, चटया, पेट्या, खुर्च्या, पाळणे, टेबल इत्यादी गोष्टी कांबट्यांपासून बनवता येतात.
ए) चिमाच्या घरी काय काय बनवलेले असायचे?
चिमाच्या घरी गोफण, शिंकी, कासरे, मुस्की, दोर, पिशव्या, ताक घुसळण्यासाठी वापरत असलेल्या रवीची लहान दोरी, इत्यादी गोष्टी बनवलेल्या असायच्या.
ऐ) शिंप्याने आणून दिलेल्या रंगीबेरंगी कापडाच्या तुकड्यांपासून आजी काय काय शिवायची?
शिंप्याने आणून दिलेल्या रंगीबेरंगी कापडाच्या तुकड्यांपासून आजी बाहुल्या, अंगडी, टोपडी, पायघोळ, परकर, नऊ खानची चोळी, मुलांसाठी पांघरूण, मोठ्यांसाठी वाकळ, लहानग्यांसाठी दुपटी शिवायची.
ओ) माहेरवाशिणीचा रुबाब सासरी कशामुळे वाढायचा?
लेखिकेच्या आजीने शिवून दिलेली कुंची माहेरवाशीण घालून सासरी गेली की त्या कुंचीचे खूप कौतुक व्हायचे आणि त्यामुळे माहेरवाशिणीचा रुबाब सासरी वाढायचा.
प्रश्न २: कोण ते लिहा
अ) निर्मितीचा धनी कोणाला व का म्हटले आहे?
निर्मितीचा धनी कुंभाराला म्हटले आहे. कारण, पिढ्यानपिढ्यांपासून कुंभाराची कलाकुसर कायम उपयोगात येते.
आ) भुईफुले कोणाला व का म्हटले आहे?
अंगणात काढलेल्या रांगोळीला भुईफुले म्हटले आहे. कारण, ती फुले इतकी सुंदर रेखाटली जायची की त्या फुलांना पाहून गावाला हेवा वाटायचा.
प्रश्न ३: अर्थ सांगून वाक्यात उपयोग करा
अ) तहानभूक हरपणे
अर्थ: तल्लीन होणे. वाक्य: राजू परीक्षेच्या अभ्यासात इतका गुंतला होता की जणू तो तहानभूकच विसरला.
आ) वाहवा मांडणे
अर्थ: स्तुती करणे. वाक्य: शाळेतील स्पर्धांमध्ये प्रथम परितोषिक मिळवल्याने गुरुजींनी वर्गात निखिलची वाहवा केली.
इ) ऐटी मिरवणे
अर्थ: रुबाब करणे. वाक्य: वाढदिवसाच्या दिवशी नवीन कपडे घालून सार्थक ऐटीत मिरवत होता.
ई) हेवा करणे
अर्थ: मत्सर वाटणे. वाक्य: सखूच्या श्रीमंतीचा मालतीबाईंना हेवा वाटला.
उ) तोंडावर हसू फुटणे
अर्थ: खूप हसणे. वाक्य: सार्थकने वर्गात सर्वांना जोक सांगताच सर्वांच्या तोंडावर हसू फुटले.
ऊ) तोंडात बोट घालणे
अर्थ: नवल वाटणे. वाक्य: तिसरीतील राणीचे सामान्य ज्ञान पाहून इतर स्पर्धकांनी तोंडात बोटे घातली.
प्रश्न ४: थोडक्यात उत्तरे लिहा
दोरखंड तयार केले जातात, त्या ठिकाणी जाऊन निरीक्षण करा. दोरखंड तयार करण्याची कृती लिहा.
दोरखंड तयार करण्याची कृती: दोरखंड तयार करण्यासाठी प्रथम नारळाच्या झावळ्या किंवा तागाच्या तंतूंना एकत्र करून त्यांना पिळून मजबूत केले जाते. नंतर मशीन किंवा हाताने त्यांना एकसमान जाडीचे दोर बनवले जातात.
प्रश्न ५: नावे लिहा
अ) कान
१) कान पिळणे – समज देणे, २) कान देणे – लक्षपूर्वक ऐकणे, ३) कान भरणे – एखाद्याविषयी चुकीच्या गोष्टी सांगणे, ४) कानावर येणे – सहज ऐकू येणे, ५) कानाला खडा लावणे – एखादी गोष्ट कधीही न करणे.
आ) डोळे
१) डोळ्यांत तेल घालून राहणे – सावध राहणे, २) डोळ्यांत धारा लागणे – अश्रू वाहणे, रडणे, ३) डोळ्याला डोळा न भिडवणे – घाबरून नजर न देणे, ४) डोळे फिरणे – खूप घाबरणे, ५) नजर वाकडी करणे – वाईट हेतू बाळगणे.
इ) नाक
१) नाक फिरवणे – एखाद्या गोष्टीला नापसंती दर्शवणे, २) नाक खुपसणे – मध्ये मध्ये करणे, ३) नाकी नऊ येणे – खूप अवघड जाणे, ४) नाक दाबणे – बोलू न देणे, ५) नाकाचा शेंडा लाल होणे – खूप राग येणे.
ई) डोके
१) डोक्यात वीज चमकणे – पटकन समजणे, २) डोक्यात येणे – लक्षात येणे, ३) डोक्यावर घेणे – खूप कौतुक करणे, ४) डोके फिरणे – राग येणे, ५) डोके घालणे – लक्ष देणे.
कारागिरी स्वाध्याय - pahavi marathi
इयत्ता पाचवी मराठी पाठ: कारागिरी यामध्ये पारंपरिक हस्तकला आणि कारागिरीचे महत्त्व यांचे रंजक वर्णन आहे. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, शब्दसमूहांचा अर्थ आणि उपयोग, आणि हस्तकलेची माहिती यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य आणि पारंपरिक कलांचे महत्त्व शिकण्याची संधी येथे उपलब्ध आहे. हा पाठ कारागिरीच्या सौंदर्याची ओळख करून देतो.
कीवर्ड्स: कारागिरी, स्वाध्याय, pahavi marathi, इयत्ता पाचवी मराठी, प्रश्नोत्तरे, मराठी अभ्यास, हस्तकला, पारंपरिक कला, कुंभार
संबंधित स्वाध्याय: इयत्ता पाचवीच्या इतर मराठी पाठांचे स्वाध्याय शोधण्यासाठी: