इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: बहुमोल जीवन स्वाध्याय | प्रश्नउत्तरे

इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: बहुमोल जीवन स्वाध्याय

प्रश्न १: दोन-तीन वाक्यांत उत्तरे लिहा

अ) गुलाबाचे मोठेपण कवीने कसे सांगितले आहे?

गुलाबाला असंख्य काट्यांनी वेढलेले असते, तरीही तो कधी काट्यांना दोष देत नाही. त्याच्या या सहनशील आणि सकारात्मक स्वभावातून कवी गुलाबाचे मोठेपण दाखवतो.

आ) ग्रीष्म ऋतूमुळे धरणीवर कोणता परिणाम होतो?

ग्रीष्म ऋतूत प्रखर सूर्यकिरणांमुळे धरणी तापते आणि भाजून निघते. हा कठीण काळ धरणीला सहन करावा लागतो.

इ) निराश-आशा कवीला कोणाबद्दल वाटते?

आकाशाचे रंग रोज बदलतात आणि ढग दाटून येतात, ज्यामुळे नक्षत्र दिसेनासे होतात. यामुळे कवीला नक्षत्रांबद्दल निराशा आणि आशा यांचा संमिश्र भाव वाटतो.

ई) सुख-दुःखाची ऊन-सावली म्हणजे काय?

आयुष्यात सुख आणि दुःख हे ऊन आणि सावलीसारखे येतात. कधी सुखाचे क्षण आनंद देतात, तर कधी दुःखाचे क्षण आव्हानात्मक असतात, हे दोन्ही जीवनाचा भाग आहेत.

उ) आयुष्याचा त्याग करू नको असे कवी का म्हणतात?

आयुष्य हे एकदाच मिळणारे अनमोल आहे. संकटांना घाबरून त्याचा त्याग करू नये, कारण ते बहुमूल्य आहे, असे कवी सांगतात.

प्रश्न २: थोडक्यात उत्तरे लिहा

अ) मनासारखे सारे काही घडते का? यासाठी कवी कोणाकोणाची उदाहरणे कवितेतून देतात?

1. निखळून पडणारी फुले आणि तरीही न झडणारे झाड.
2. काट्यांनी वेढलेले गुलाब.
3. ग्रीष्म ऋतूत जळणारी धरणी.
4. रंग बदलणारे आकाश आणि दाटून येणारे ढग.
5. अमावस्या आणि पौर्णिमा.
6. सुख-दुःख आणि ऊन-सावली.

आ) कवीने माणसाला कोणता बहुमोल संदेश दिला आहे?
आयुष्यात सुख-दुःख येतच असतात, पण मनासारखे सर्व काही घडत नाही. संकटांना न घाबरता, बहुमूल्य जीवनाचा त्याग न करता, धैर्याने आणि आनंदाने जगावे, असा संदेश कवी देतात.

प्रश्न ३: तुमच्या मनाने उत्तरे लिहा

अ) तुम्ही ठरवलेली गोष्ट घडत नाही तेव्हा तुम्ही काय करता?
ठरवलेली गोष्ट घडली नाही, तर मी निराश न होता पुन्हा प्रयत्न करतो. मी चुकले कुठे, याचा विचार करतो आणि ती गोष्ट यशस्वी होण्यासाठी नव्या मार्गांचा अवलंब करतो.
आ) ढग दाटून येतात परंतु पाऊस पडत नाही, तेव्हा तुमच्या मनात कोणते विचार येतात?
ढग दाटूनही पाऊस न पडल्यास मला चिंता वाटते की यावर्षी पाण्याची कमतरता भासेल का? शेती आणि पिण्याच्या पाण्यासाठी उपलब्ध पाणी काटकसरीने वापरण्याचा विचार मनात येतो.
इ) खूप ऊन लागू लागले, की तुम्ही सावली शोधता. सावलीमध्ये येताच तुम्हांला काय वाटते?
तीव्र उन्हात सावलीत गेल्यावर मला थंडावा आणि आराम मिळतो. थकवा दूर होऊन शरीर आणि मन ताजेतवाने होते, ज्यामुळे पुन्हा उत्साहाने काम करण्याची शक्ती मिळते.

प्रश्न ४: आपल्याला मनासारखे घडावे असे नेहमी वाटते. मनासारखे काय काय घडावे, असे तुम्हांला वाटते?

1. मनासारखे हवे तिथे फिरावे आणि नवीन ठिकाणे पाहावी.
2. मनासारखे खेळ खेळावे आणि आनंद घ्यावा.
3. अभ्यास मनासारखा होऊन परीक्षेत उत्तम गुण मिळावेत.
4. मनासारखे स्वादिष्ट जेवण रोज मिळावे.

विरुद्धार्थी आणि समानार्थी शब्द

अ) विरुद्धार्थी शब्द:

1. उंच – सखल
2. लांब – रुंद
3. खाली – वर
4. नफा – तोटा
5. आडवा – उभा

आ) समानार्थी शब्द:

1. लतिका – वेल
2. धरणी – जमीन
3. देह – शरीर
4. नभ – आकाश

धातुसाधिते

मूळ धातू	धातुसाधिते
बोल	बोलणे, बोलत, बोलता, बोलणारा, बोलून, बोलला
कर	करणे, करीत, करता, करणारा, करून, केला
धाव	धावणे, धावत, धावता, धावणारा, धावून, धावला

संयुक्त क्रियापदे

1. मुले योगासनाची प्रात्यक्षिके पाहायला गेली.
2. पालक मुलांसाठी सतत राबत असतात.
3. गणूने सर्व कामे झटपट आटपून घेतली.
4. मला चित्रे रेखाटायला आवडते.

बहुमोल जीवन स्वाध्याय - sahavi marathi

इयत्ता सहावी मराठी पाठ १८: बहुमोल जीवन ही कविता जीवनाच्या अनमोल मूल्याचा आणि सुख-दुःख स्वीकारण्याचा संदेश देते. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, विरुद्धार्थी-समानार्थी शब्द, धातुसाधिते, आणि संयुक्त क्रियापदांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य, संकटांना धैर्याने सामोरे जाण्याची प्रेरणा, आणि जीवनाचे महत्त्व येथे समजावून सांगितले आहे.

कीवर्ड्स: बहुमोल जीवन, स्वाध्याय, sahavi marathi, इयत्ता सहावी मराठी, जीवनाचे मूल्य, मराठी अभ्यास