इयत्ता पाचवी मराठी - पाठ: कठीण समय येता स्वाध्याय
प्रश्न १: का ते सांगा
अ) पहिल्यांदा बैलांचा गळफास सोडवून मग ते तरुण गाडीवानाकडे वळले.
गाडी उलटल्याने बैलांच्या गळ्याला फास बसला होता. प्रथम बैलांचा गळफास न सोडवल्यास बैलांचा जीव धोक्यात आला असता, म्हणून तरुणांनी आधी बैलांना वाचवले आणि मग गाडीवानाकडे वळले.
आ) गाडीवान व्याकूळ होऊन गाडीभोवती फिरत होता.
अपघातानंतर गाडीवानाची बायको उसाच्या ढिगाऱ्याखाली दबली गेली आणि त्याला तिचा ठावठिकाणा लागत नव्हता, म्हणून तो व्याकूळ होऊन गाडीभोवती फिरत होता.
इ) मोटरसायकलवरून आलेला एक तरुण शाळेत जाऊन गुरुजींना भेटला.
गाडी उलटल्याने एक बाई उसाच्या ढिगाऱ्याखाली दबली गेली होती. तिचा जीव वाचवण्यासाठी अधिक मनुष्यबळाची गरज होती, म्हणून तरुण शाळेत गेला आणि गुरुजींना मदतीसाठी बोलावले.
ई) गाडीवानाची मुलगी आईकडे भेदरलेल्या नजरेने पाहत होती.
अपघातामुळे तिची आई निपचीत पडली होती आणि तिचा श्वास गुदमरला होता, यामुळे मुलगी घाबरली होती आणि भेदरलेल्या नजरेने आईकडे पाहत होती.
प्रश्न २: दोन ते तीन वाक्यांत उत्तरे लिहा
अ) गाडीवानाची बायको उसाच्या ढिगाऱ्याखाली दबली गेली, हे त्या दोन तरुणांनी कसे ओळखले असेल?
गाडी एका बाजूला पूर्ण कलली होती आणि गाडीवान आपल्या बायकोला हाक मारत व्याकूळ होऊन फिरत होता, परंतु ती सापडत नव्हती. यावरून तरुणांनी ती उसाच्या ढिगाऱ्याखाली दबली असावी, असा अंदाज बांधला.
आ) शिक्षक विद्यार्थ्यांना घेऊन लगेच घटनास्थळाकडे का निघाले?
तरुणाने अपघाताची माहिती देऊन बाईचा जीव वाचवण्यासाठी मुलांची मदत मागितली. बाईला उसाच्या ढिगाऱ्याखालील बाहेर काढण्यासाठी तातडीने मनुष्यबळाची गरज होती, म्हणून शिक्षक विद्यार्थ्यांना घेऊन घटनास्थळाकडे निघाले.
इ) गाडीवानाला हुंदके का आवरत नव्हते?
गाडीवानाची बायको आणि मुलगी जखमी झाल्या होत्या, आणि त्याला आर्थिक चिंता सतावत होती. कारखान्याच्या अधिकाऱ्यांनी खर्चाची जबाबदारी घेतल्याने आणि सर्वांनी मदत केल्याने तो भावनावश होऊन हुंदके आवरू शकला नाही.
प्रश्न ३: या पाठातील खालीलपैकी कोणाची भूमिका तुम्हांला सर्वांत जास्त महत्त्वाची वाटली? का ते सांगा.
शिक्षक आणि त्यांचे विद्यार्थी यांची भूमिका सर्वांत महत्त्वाची वाटली. त्यांनी तातडीने घटनास्थळी धाव घेऊन गाडी सरळ केली, ऊस उपसला आणि जखमी बाईला बाहेर काढण्यात मोलाची मदत केली. त्यांच्या प्रसंगावधानामुळे आणि सामूहिक प्रयत्नांमुळे बाईचा जीव वाचला.
प्रश्न ४: वाक्यात उपयोग करा.
- प्रसंगावधान राखणे: अपघात पाहताच तरुणाने प्रसंगावधान राखून शाळेत जाऊन मदत मागितली.
- काळजात धस्स होणे: बाई निपचीत पडलेली पाहून सर्वांच्या काळजात धस्स झाले.
- भेदरलेल्या नजरेने पाहणे: मुलगी आपल्या जखमी आईकडे भेदरलेल्या नजरेने पाहत होती.
- हायसे वाटणे: बाईला जिवंत बाहेर काढल्यावर सर्वांना हायसे वाटले.
- डोळे पाणावणे: बाईला वाचवलेले पाहून मुलांचे डोळे पाणावले.
- प्रसंगाचे गांभीर्य जाणणे: सुमोगाडीतील प्रवाशांनी प्रसंगाचे गांभीर्य जाणून गाडी अँब्युलन्सप्रमाणे वापरायला दिली.
- मार्गी लावणे: गाडीवानांनी पलटी झालेली गाडी बैलांसह हळूहळू मार्गी लावली.
- निपचीत पडणे: अपघातात गाडीवानाची बायको उसाखाली निपचीत पडली होती.
प्रश्न ५: पाठातील विरुद्धार्थी शब्दांच्या जोड्या शोधा व लिहा.
- पुढे - मागे
- खाली - वर
- जवळ - लांब
- आधी - नंतर
प्रश्न ६: या पाठातील घटनेसारखी एखादी घटना तुम्ही पाहिली असेल किंवा ऐकली असेल, तर त्या घटनेचे वर्णन करा.
काही महिन्यांपूर्वी माझ्या गावात एक रिक्षा उलटल्याची घटना घडली. रस्त्यावर खड्डा पडल्याने रिक्षा एका बाजूला कलली आणि त्यातील प्रवासी खाली पडले. गावकऱ्यांनी तातडीने धाव घेऊन जखमींना रुग्णालयात नेले आणि रिक्षा सरळ केली. सर्वांच्या सामूहिक प्रयत्नांमुळे मोठा अनर्थ टळला.
प्रश्न ७: खालील शब्दांना पर्यायी मराठी शब्द लिहा.
- बाइक - दुचाकी
- प्लीज - कृपया
- शॉक बसणे - धक्का बसणे
- फ्रॅक्चर - हाड मोडणे
- अँब्युलन्स - रुग्णवाहिका
उपक्रम: तुमच्या गावाजवळच्या साखर कारखान्यास शिक्षकांसोबत भेट द्या.
- शेतातील ऊसतोडणी: शेतकरी हाताने किंवा यंत्राने ऊस कापतात आणि त्याच्या पानांचा खोडा वेगळा करतात.
- उसाच्या मोळ्या किंवा बांधे बांधणे: कापलेला ऊस एकत्र करून दोरखंडाने बांधून मोळ्या तयार केल्या जातात.
- उसाच्या मोळ्या गाडीत भरणे: मोळ्या बैलगाडीत किंवा ट्रॅक्टरमध्ये काळजीपूर्वक रचून भरल्या जातात.
- कारखान्यापर्यंत उसाची वाहतूक करणे: बैलगाडी किंवा ट्रॅक्टरद्वारे ऊस कच्च्या-पक्क्या रस्त्यांवरून कारखान्यापर्यंत नेला जातो.
- उसाचे गाळप करणे व कारखान्यातील इतर कामे: कारखान्यात ऊस गाळून रस काढला जातो, त्यापासून साखर, मळी आणि इतर पदार्थ तयार केले जातात.
- कारखान्याच्या परिसरातील ऊसतोड व वाहतूक करणाऱ्या मजुरांची वस्ती: मजूर कारखान्याजवळ तात्पुरत्या झोपड्यांमध्ये राहतात, जिथे त्यांना पाणी, वीज यांसारख्या मूलभूत सुविधा पुरवल्या जातात.
इयत्ता पाचवी मराठी ११: कठीण समय येता स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे
इयत्ता पाचवी मराठी चा पाठ: कठीण समय येता यामध्ये बैलगाडीच्या अपघाताची घटना, सामूहिक मदत, आणि संकटकाळात प्रसंगावधान राखण्याचे महत्त्व यांचे शैक्षणिक वर्णन आहे. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, अपघात व्यवस्थापन, सामाजिक एकता, आणि ग्रामीण जीवनातील आव्हाने यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य आणि संकटकाळातील मानवी मूल्यांची ओळख करून देणारी संधी येथे उपलब्ध आहे.
कीवर्ड्स: इयत्ता पाचवी मराठी, कठीण समय येता, स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे, 5वी स्वाध्याय, मराठी अभ्यास, अपघात व्यवस्थापन, सामाजिक एकता, मनोहर भोसले, ग्रामीण जीवन, मराठी कथा
संबंधित स्वाध्याय: इयत्ता पाचवीच्या इतर मराठी पाठांचे स्वाध्याय शोधण्यासाठी: