इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: मले बाजाराला जायाचं बाई स्वाध्याय | प्रश्नउत्तरे

इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: मले बाजाराला जायाचं बाई स्वाध्याय

प्रश्न १: तीन-चार वाक्यांत उत्तरे लिहा

अ) बाजाराला जायचे नाही असे बाई का म्हणतात?

बाजारातून वस्तू खरेदी केल्यानंतर त्या प्लास्टिकच्या पिशव्यांमध्ये घरी आणाव्या लागतात. वापरानंतर या पिशव्या फेकल्या जातात, ज्यामुळे त्या गटारात अडकून नाले तुंबतात. यामुळे पर्यावरणाला हानी पोहोचते, म्हणून बाई बाजाराला जायचे नाही असे म्हणतात.

आ) कॅरीबॅग इतरत्र फेकून दिल्याने काय घडते?

फेकलेल्या कॅरीबॅग गटारात अडकून नाले तुंबतात, ज्यामुळे पाणी साचते. जनावरे या पिशव्या चारा समजून खातात आणि मृत्युमुखी पडतात. समुद्रात फेकलेल्या पिशव्या कासवासारख्या जलचरांना मारतात आणि शेतात अडकून पिकांची वाढ थांबवतात.

इ) बाईच्या हरिणीचे मरण का ओढवले?

बाईंची हरिणी नावाची म्हैस चारा समजून प्लास्टिकच्या पिशव्या चघळत होती. या पिशव्या तिच्या पोटात गेल्याने तिचा जीव गेला. अशा प्रकारे प्लास्टिकमुळे बाईच्या हरिणीचे मरण ओढवले.

प्रश्न २: असे का घडले?

1. काळी माय ओसाड झाली: शेतात नांगरताना प्लास्टिकच्या जाळ्या अडकतात, ज्यामुळे जमिनीत पिकांची वाढ होत नाही. यामुळे काळी माय (जमीन) ओसाड झाली.
2. सरकारने आदेश काढून संदेश दिला: प्लास्टिकच्या कॅरीबॅगमुळे जनावरे आणि सजीवांना धोका निर्माण होतो. त्यामुळे सरकारने प्लास्टिक वापरावर बंदी घालण्याचा आदेश काढला.
3. समुद्रकिनाऱ्यावर जलचर मरून पडले: समुद्रात फेकलेल्या प्लास्टिकच्या पिशव्या जलचरांना विळखा घालतात, ज्यामुळे कासवासारखे प्राणी मरून किनाऱ्यावर पडतात.
4. बाई बाजाराला जायला तयार झाल्या: बाईंनी प्लास्टिकऐवजी कापडी आणि कागदी पिशव्या वापरण्याचे ठरवले. पर्यावरणाची काळजी घेण्याची प्रतिज्ञा केल्याने त्या बाजाराला जायला तयार झाल्या.

प्रश्न ३: कोण, कोणास व का म्हणाले?

1. ‘सांग रे बाबा सांग. मले आठवत नाय. पेपरात आलंय तरी काय?’
   तिसऱ्या व्यक्तीने पहिल्या व्यक्तीला हे वाक्य उच्चारले. कारण पहिल्याने सांगितले की सरकारने प्लास्टिक वापरू नका असा संदेश बातमीतून दिला आहे, यावर तिसऱ्याने ही प्रतिक्रिया दिली.
2. ‘प्लॅस्टिकची जाळी वरती आली.’
   बाईंनी तिसऱ्या व्यक्तीला हे सांगितले. कारण तिसऱ्याने काळी माय (जमीन) ओसाड कशी झाली हे विचारले, तेव्हा बाईंनी शेतात प्लास्टिकच्या जाळ्या अडकण्याचे कारण सांगितले.

प्रश्न ४: कोणकोणत्या प्लॅस्टिक वस्तूंचा पुन्हा वापर करता येईल?

1. तेलाचे रिकामे डबे कापून झाडांसाठी कुंडी बनवता येते.
2. जाड प्लास्टिक पिशव्या धुवून पुन्हा वापरता येतात.
3. तुटलेल्या प्लास्टिकच्या घमेल्यांत माती भरून शोभेची झाडे लावता येतात.
4. प्लास्टिकच्या दोऱ्यांचा अनेकदा पुनर्वापर करता येतो.
5. पाणी पिण्यासाठी वापरले जाणारे जाड प्लास्टिक ग्लास पुन्हा वापरता येतात.

प्रश्न ५: तुम्ही किराणा दुकानात गेले असताना कापडी पिशवी घेऊन न येणाऱ्या काकांनी दुकानदाराला प्लॅस्टिकची पिशवी मागितल्यानंतर तुम्ही, काका व दुकानदार यांच्यातील संवाद लिहा

दुकानदार: रामू काका, तुमचा किराणा तयार आहे. जिन्नस भरायला पिशवी द्या.
काका: अरे, मी पिशवी विसरलो. तुमच्याकडची प्लास्टिक पिशवी विकत द्या आणि त्यात जिन्नस भरा.
मी: काका, तुम्ही काय करता? प्लास्टिक पिशवी मागितली आणि दुकानदार लगेच देणार?
दुकानदार: का रे, काय झाले?
मी: अहो, तुम्हाला माहित नाही का? सरकारने प्लास्टिक पिशव्यांवर बंदी घातली आहे.
काका: पण मग जिन्नस घरी कसे नेऊ? प्लास्टिक पिशवीशिवाय पर्याय काय?
मी: काका, प्लास्टिक पिशव्या फेकल्यावर त्या विघटित होत नाहीत, गटारात अडकतात, रोगराई पसरते, आणि जनावरे खाल्ल्यास मरतात. तुम्ही कापडी पिशवी वापरा किंवा दुकानातून विकत घ्या.
दुकानदार: बरोबर आहे! काका, मी तुम्हाला कापडी पिशवी देतो.
काका: ठीक आहे, आजपासून मी प्लास्टिक पिशव्या वापरणार नाही.
दुकानदार: आणि मीही आता कोणाला प्लास्टिक पिशव्या देणार नाही.

प्रश्न ६: ओला कचरा व सुका कचरा यांमध्ये कोणकोणत्या वस्तूंचा समावेश होतो?

ओला कचरा:

1. भाज्यांचे देठ
2. फळांच्या साली
3. उरलेले जेवण
4. ओला पालापाचोळा
5. खराब झालेल्या भाज्या

सुका कचरा:

1. कागदाचे तुकडे
2. टाकाऊ वस्तू
3. प्लास्टिकच्या वस्तू
4. झाडाची सुकी पाने
5. प्लास्टिक पिशव्या

प्रश्न ७: प्लॅस्टिक पिशव्यांचा वापर बंद केल्याने कोणकोणते फायदे होतील?

1. जमिनीची सुपीकता टिकून राहील.
2. पावसाळ्यात गटारे तुंबून रस्त्यावर पाणी साचणार नाही.
3. प्लास्टिक खाऊन जनावरांचा मृत्यू होणार नाही.
4. रोगराईचा प्रसार कमी होईल.
5. समुद्रातील जलचरांचा जीव धोक्यात येणार नाही.
6. मृदा प्रदूषण थांबेल.
7. प्लास्टिक जाळल्याने होणारे वायू प्रदूषण कमी होईल.

प्रश्न ८: शाळा-शाळांमधून प्लॅस्टिक कचरामुक्त अभियान हा उपक्रम राबवला गेला. प्लॅस्टिकचा कचरा गोळा करताना तुम्ही कोणकोणत्या वस्तू उचलल्या?

1. प्लास्टिक पिशव्या
2. प्लास्टिकच्या बाटल्या
3. खाऊचे प्लास्टिक कागद
4. खराब झालेली प्लास्टिक खेळणी
5. प्लास्टिकच्या दोऱ्या आणि खराब प्लास्टिक वस्तू

खेळूया शब्दांशी

अ) प्रमाणभाषेत शब्द:

1. न्हाई – नाही
2. सौंसाराला – संसाराला
3. म्हंजी – म्हणजे
4. समद्या – सगळ्या
5. म्हन्ते – म्हणते
6. माजी – माझी
7. त्येच्यासाठी – त्याच्यासाठी
8. डोल्यातून – डोळ्यातून
9. यवढंच – एवढंच
10. हाय – आहे
11. व्हय – होय
12. त्यो – तो

आ) शब्दांचा वाक्यांत उपयोग:

1. अकलेचा कांदा: शुभम अकलेचा कांदा आहे, त्याला कधी काय करायचे याचा थांगपत्ता लागत नाही.
2. उंटावरचा शहाणा: वृक्षारोपणासाठी जंगल तोडण्याचा सल्ला देणारा तो उंटावरचा शहाणा आहे.
3. उंबराचे फूल: शिक्षणासाठी शहरात गेलेला केदार आता उंबराचे फूल झाला आहे.
4. एरंडाचे गुऱ्हाळ: राजाराम भाऊंनी सभेत बोलायला सुरुवात केली की एरंडाचे गुऱ्हाळ सुरू होते.
5. कळीचा नारद: गावात रामू कळीचा नारद आहे, तो नेहमी भांडणे लावतो.
6. गळ्यातला ताईत: राणी इंग्रजी शिक्षिकांच्या गळ्यातला ताईत आहे.
7. जमदग्‍नी: राजूचा रागीट स्वभाव म्हणजे अगदी जमदग्‍नीसारखा आहे.
8. झाकले माणिक: शाम वर्गात पहिला येईल हे कोणालाच वाटले नव्हते, तो खरंच झाकले माणिक आहे.
9. दीड शहाणा: शामूसारखा दीड शहाणा माणूस मी कधीच पाहिला नाही.
10. लंकेची पार्वती: लग्नानंतर सहा महिन्यांतच स्वप्नाली लंकेची पार्वती झाली.

क्रियापदे अधोरेखित करा

1. संध्या गीत गात असते.
2. रोहिणी चित्र रंगवत असते.
3. आई उत्तम पदार्थ बनवत असते.

काल तक्ता

अ.क्र.	साधा वर्तमानकाळ	अपूर्ण वर्तमानकाळ	पूर्ण वर्तमानकाळ
1	आजी भाजी विकते.	आजी भाजी विकत आहे.	आजीने भाजी विकली आहे.
2	सोनार दागिने घडवतो.	सोनार दागिने घडवत आहे.	सोनाराने दागिना घडवला आहे.
3	आज पाऊस आला.	आज पाऊस येत आहे.	आज पाऊस आला आहे.
4	अजय सहलीला जातो.	अजय सहलीला जात आहे.	अजय सहलीला गेला आहे.
5	आई बाळाला भात भरवते.	आई बाळाला भात भरवत आहे.	आईने बाळाला भात भरवला आहे.

म्हणी

1. नावडतिचे मीठ अळणी: न आवडणाऱ्या माणसाने कितीही चांगली गोष्ट केली, तरी ती वाईट दिसते.
2. उतावळा नवरा गुडघ्याला बाशिंग: एखादी गोष्ट तात्काळ व्हावी याकरिता उतावळेपणाने उपाय करणारे लोक.
3. नाचता येईना अंगण वाकडे: एखाद्या माणसाला काम करता येत नसले, की तो कारणे देत असतो.
4. हातच्या कंकणाला आरसा कशाला: जे समोर दिसते त्यासाठी पुराव्याची गरज नसते.

मले बाजाराला जायाचं बाई स्वाध्याय - sahavi marathi

इयत्ता सहावी मराठी पाठ १९: मले बाजाराला जायाचं बाई ही कविता प्लास्टिकच्या वापरामुळे पर्यावरणावर होणाऱ्या हानीचा संदेश देते. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, प्लास्टिक बंदीचे फायदे, ओला-सुका कचरा, आणि कापडी पिशवीचा वापर यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य, पर्यावरण संरक्षणाची गरज, आणि प्लास्टिकमुळे जनावरांना होणारा धोका येथे समजावून सांगितले आहे.

कीवर्ड्स: मले बाजाराला जायाचं बाई, स्वाध्याय, sahavi marathi, इयत्ता सहावी मराठी, प्लास्टिक बंदी, पर्यावरण संरक्षण, मराठी अभ्यास