इयत्ता आठवी मराठी पाठ ११: स्वामी विवेकानंदांची भारतयात्रा स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता आठवीच्या मराठी विषयातील पाठ ११ "स्वामी विवेकानंदांची भारतयात्रा" हा पाठ स्वामी विवेकानंद यांच्या भारतातील भ्रमण, देशप्रेम, आणि अध्यात्मिक विचारांचे वर्णन करतो. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, कृती, आणि त्यांच्या गुणविशेषांचा समावेश आहे, जे विद्यार्थ्यांना प्रेरणा देते. (Iyatta 8vi Marathi Swami Vivekanandanchi Bharat Yatra Swadhyay)

प्रश्न १: चौकटी पूर्ण करा

खेत्रीच्या महाराजांना स्वामीजींनी दिलेल्या उत्तराची वैशिष्ट्ये

1. तर्कसंगत
2. तर्कशुद्ध

प्रश्न २: वैशिष्ट्ये लिहा

१. श्रीपादशिला

1. पाण्याच्या भरपूर वर होती.
2. किनाऱ्यापासून समुद्रात एक-दीड फलांग आत होती.

२. शार्क मासे

1. माणसाला ते काकडीसारखे चावून खातात.
2. शार्क माशाचा जबडा इतका जबरदस्त असतो की त्यातले दात हत्तीच्या सुळ्यांसारखे असतात.

प्रश्न ३: हे केव्हा घडेल ते लिहा

अ) परिच्छेद वाचल्यानंतर तो लक्षात राहील.

मन, बुद्धी व डोळे यांची शक्ती विकसित केल्यावर.

आ) माणसाची अंत:स्थ चेतना फुलेल.

विरोध व प्रतिकूलता जास्त असल्यावर.

प्रश्न ४: परिणाम लिहा

अ) स्वामीजींनी ग्रंथपालाला आव्हान दिले.

स्वामीजी किती प्रामाणिक आहेत हे ग्रंथपालांना समजले.

आ) नावाड्यांनी पैशाशिवाय स्वामीजींना नावेतून न्यायचे नाकारले.

स्वामींनी एकदम त्या सागरात उडी मारली, पोहत पोहत श्रीपादशिलेवर पोहोचले. नावाड्यांच्या लक्षात आले की हा संन्यासी सामान्य मनुष्य नाही, हा कोणीतरी अद्वितीय शक्तिशाली मनुष्य आहे.

प्रश्न ५: तुमचे मत लिहा

अ) ग्रंथपालाने स्वामीजींच्या शिष्याजवळ त्यांच्या ग्रंथवाचनाबद्दल व्यक्त केलेले मत.

ग्रंथपालाला स्वामीजींच्या वाचनाचा वेग आणि प्रामाणिकपणा यावर विश्वास बसत नव्हता. त्यांना वाटले की एका दिवसात एक खंड वाचणे अशक्य आहे. काही वाचक पुस्तक वरवर चाळून परत करतात किंवा आपले वाचनवेड दाखवण्याचा प्रयत्न करतात. तसेच, काही साधू धार्मिक भावनांचा गैरफायदा घेतात, असा त्यांचा समज होता.

आ) पैसे घेतल्याशिवाय स्वामीजींना श्रीपादशिलेवर न नेणाऱ्या नावाड्यांबाबत तुमचे मत.

नावाड्यांनी पैशाशिवाय स्वामीजींना नेण्यास नकार दिला, कारण नाव चालवणे हा त्यांचा पोटापाण्याचा व्यवसाय होता. त्यांना स्वामीजींचे मोठेपण माहीत नव्हते. स्वामीजींची अद्वितीय शक्ती समजल्यानंतर त्यांना पश्चाताप झाला. त्यामुळे त्यांचा नकार हा चुकीचा वाटत नाही, कारण त्यांचा व्यवसाय त्यांच्यासाठी महत्त्वाचा होता.

प्रश्न ६: स्वामीजींचे खालील गुण दर्शवणारी वाक्ये पाठातून शोधा व लिहा

अ) निर्भयता

1. स्वामी विवेकानंदांनी एकदम सागरामध्ये उडी मारली.
2. मी आता दोन-तीन दिवस इथेच राहणार.
3. रात्री एकटेच, सोबतीला कोणी नाही.

आ) मनाची एकाग्रता

1. ते रोज एक खंड वाचायचे.
2. मी माझे मन कुठेही एकाग्र करू शकतो.
3. मी जे वाचतो, त्यावर मन केंद्रित केल्यामुळे माझ्या ते लक्षात राहते.

इ) दृढनिश्चय

1. स्वामी विवेकानंदांनी हिमालयापासून भ्रमण केले.
2. ते रोज एक खंड वाचायचे.

ई) देशप्रेम

1. ज्या देशाची सेवा करायची आहे, ज्या समाजाची सेवा करायची आहे, तो देश, तो समाज एकदा डोळ्यांखालून घालावा.

उ) वाचनप्रेम

1. इंग्रजी ग्रंथांचे खंडच्या खंड वाचत असत.
2. ते रोज एक खंड वाचायचे.
3. त्यांनी तीन दिवसांत एकेक खंड वाचून परत केला.

प्रश्न ७: तुमचा अनुभव लिहा

‘काम करत असताना एखादे संकट आले, की माणूस जागरूक राहून काम करतो’, याविषयी तुमचा अनुभव.

सामाजिक शास्त्राची परीक्षा एका महिन्यावर येऊन ठेपली होती, पण मी नेहमीप्रमाणे बिनधास्त अभ्यास करत होतो. एकदा मी आजारी पडलो आणि सात दिवस अभ्यास करू शकलो नाही. उरलेल्या काळात मी जागरूक राहून, मन लावून अभ्यास केला आणि चांगल्या गुणांनी उत्तीर्ण झालो. या अनुभवाने मला संकटात जागरूक राहण्याचे महत्त्व कळले.

प्रश्न ८: खालील दोन प्रसंगांतील फरक स्पष्ट करा

स्वामीजींच्या समुद्रात उडी मारण्याबाबतचे नावाड्यांचे विचार

उडी मारण्यापूर्वी	उडी मारल्यानंतर
होडीतून माणसांची वाहतूक करणे हा आपला पोटापाण्याचा व्यवसाय आहे. मग आपण त्यांना फुकटात का न्यावे?	स्वामींनी उडी मारल्यावर नावाडी घाबरले. त्यांच्या मनात आले, या माणसाच्या वाटेत संकट आले तर? त्याचा दम संपला तर?

खेळूया शब्दांशी

अ) ‘निर्भय’ पासून ‘निर्भयता’ हे भाववाचक नाम तयार होते. त्याप्रमाणे ‘ता’, ‘त्व’, ‘आळू’, ‘पणा’ हे प्रत्यय लावून तयार झालेली भाववाचक नामे खालील तक्त्यात लिहा.

ता	त्व	आळू	पणा
सुंदरता	कर्तृत्व	दयाळू	खरेपणा
वीरता	नेतृत्व	मायाळू	खोटेपणा

आ) खालील वाक्यांतील अधोरेखित शब्दांचे विरुद्धार्थी शब्द लिहून अर्थ न बदलता वाक्य पूर्ण करा.

1. सर्वांनी बेसावध राहून काम करू नये.
   सर्वांनी सावध राहूनच काम करावे.
2. गाडी वेगाने चालवू नये.
   गाडी हळू चालवावी.
3. शिळे अन्न खाऊ नये.
   ताजे अन्न खावे.
4. कोणीही कार्यक्रमास अनुपस्थित राहू नये.
   सर्वांनी कार्यक्रमास उपस्थित राहावे.
5. जॉन अप्रामाणिक मुलगा नाही.
   जॉन प्रामाणिक मुलगा आहे.

इ) खालील चौकटींत ‘बे’ हे अक्षर जोडून नवीन अर्थपूर्ण शब्द तयार करा.

1. बेसुमार
2. बेजबाबदार
3. बेफिकीर
4. बेपर्वा
5. बेअब्रू

आपण समजून घेऊया

खालील तक्ता पूर्ण करा.

संधी	संधिविग्रह
अधोमुख	अध: + मुख
दुर्दैव	दु: + दैव
मनोबल	मन: + बल
दुष्कीर्ती	दु: + कीर्ती
बहिष्कृत	बहि: + कृत
संधिविग्रह	संधी
मन: + वृत्ती	मनोवृत्ती
नि: + विवाद	निर्विवाद
मन: + धैर्य	मनोधैर्य
तेज: + पुंज	तेज:पुंज
आयु: + वेद	आयुर्वेद

FAQ आणि शेअरिंग

मुलांनो, हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत शेअर करा.

हा स्वाध्याय WhatsApp, Facebook, किंवा ईमेलद्वारे शेअर करा. आवडल्यास खाली कमेंट करा! (Share Iyatta 8vi Marathi Swami Vivekanandanchi Bharat Yatra Swadhyay)

स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास कमेंट करा.

आपल्या अभिप्रायाने आम्हाला प्रोत्साहन मिळेल. खालील कमेंट विभागात आपले विचार लिहा!

इयत्ता आठवी मराठी पाठ ११: स्वामी विवेकानंदांची भारतयात्रा स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता आठवी मराठी पाठ ११: स्वामी विवेकानंदांची भारतयात्रा यामध्ये देशप्रेम, अध्यात्म, आणि स्वामीजींच्या भ्रमणाचे वर्णन आहे. Vidyarthyansathi upyukt Marathi abhyas sahitya ani prernadayi katha. (Iyatta 8vi Marathi Swami Vivekanandanchi Bharat Yatra)

कीवर्ड्स: इयत्ता आठवी मराठी स्वाध्याय, स्वामी विवेकानंदांची भारतयात्रा, स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे, Iyatta 8vi Marathi, Swami Vivekanandanchi Bharat Yatra, deshprem, adhyatma, Marathi abhyas, 8vi swadhyay

संबंधित स्वाध्याय: इयत्ता आठवीच्या इतर मराठी पाठांचे स्वाध्याय शोधण्यासाठी:

FAQ: इयत्ता आठवी मराठी पाठ ११ स्वामी विवेकानंदांची भारतयात्रा स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

१. स्वामी विवेकानंदांची भारतयात्रा स्वाध्याय कोणत्या विषयाचा आहे?

हा स्वाध्याय इयत्ता आठवीच्या मराठी विषयाचा आहे, ज्यामध्ये स्वामी विवेकानंद यांच्या भारतयात्रीचे, देशप्रेमाचे, आणि अध्यात्माचे वर्णन आहे.

२. खेत्रीच्या महाराजांना स्वामीजींनी दिलेल्या उत्तराची वैशिष्ट्ये कोणती?

स्वामी विवेकानंद यांनी खेत्रीच्या महाराजांना दिलेले उत्तर तर्कसंगत आणि तर्कशुद्ध होते.

३. स्वामी विवेकानंद श्रीपादशिलेवर कसे पोहोचले?

नावाड्यांनी पैशाशिवाय नेण्यास नकार दिल्याने स्वामी विवेकानंदांनी सागरात उडी मारली आणि पोहत श्रीपादशिलेवर पोहोचले.

४. स्वामी विवेकानंद यांचे कोणते गुण पाठात दिसतात?

स्वामी विवेकानंद यांचे निर्भयता, मनाची एकाग्रता, दृढनिश्चय, देशप्रेम, आणि वाचनप्रेम हे गुण पाठात दिसतात.