इयत्ता सातवी भूगोल धडा ९ चा स्वाध्याय कोणत्या विषयाचा आहे?

हा स्वाध्याय इयत्ता सातवीच्या भूगोल विषयाचा आहे, ज्यामध्ये शेतीचे प्रकार, जलसिंचन, आणि भारतातील शेतीचे स्वरूप यांचे वर्णन आहे.

शेतीसाठी जलसिंचनाचे महत्त्व काय आहे?

जलसिंचनामुळे हंगामी आणि अनियमित पावसाच्या काळात पिकांना पाणी मिळते, ज्यामुळे उत्पन्न वाढते.

भारतातील शेती हंगामी का आहे?

भारतातील शेती पावसावर अवलंबून आहे, ज्यामुळे ती हंगामी आहे.

इयत्ता सातवी भूगोल धडा ९: कृषी स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता सातवीच्या भूगोल विषयातील धडा ९: कृषी यामध्ये शेतीचे प्रकार, जलसिंचन, आणि भारतातील शेतीचे स्वरूप यांचे शैक्षणिक वर्णन आहे. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, शेतीचे प्रकार, आणि भौगोलिक कारणे यांचा समावेश आहे, जे विद्यार्थ्यांना या संकल्पना समजण्यास मदत करते.

प्रश्न १: खालील विधानांसाठी योग्य पर्याय निवडा

१) या शेतीप्रकारात पीक बदल केला जातो.

सखोल शेती

२) शेतीसाठी खालीलपैकी योग्य पर्याय द्या.

प्राणी, अवजारे, यंत्र व मनुष्यबळाचा वापर

३) भारतात शेतीचा विकास झाला आहे, कारण...

भारतात हवामान, मृदा, पाणी इत्यादी अनुकूल घटकांची उपलब्धता आहे.

४) भारतात शेतीमध्ये आधुनिक पद्धती व तंत्रज्ञानाचा वापर करणे गरजेचे आहे, कारण...

लोकसंख्यावाढ व शेतीवर आधारित उद्योग आहेत.

प्रश्न २: खालील प्रश्नांची थोडक्यात उत्तरे लिहा

१) शेतीसाठी जलसिंचनाचे महत्त्व विशद करा.

१) भारतात पाऊस हंगामी व अनियमित आहे.
२) पिकांना पाण्याची गरज भागवण्यासाठी कृत्रिम पाणीपुरवठा (जलसिंचन) केला जातो.
३) भूजल विहिरी, कूपनलिका, किंवा शेततळ्यांद्वारे मिळवले जाते.
४) तुषारसिंचन, ठिबकसिंचन यांमुळे उत्पन्न वाढते.

२) जलसिंचनासाठी वापरल्या जाणाऱ्या कोणत्याही दोन पद्धतींची तुलनात्मक माहिती लिहा.

विहीर सिंचन	कालवे सिंचन
लहान क्षेत्र पुरेसे.	धरणासाठी मोठे क्षेत्र आवश्यक.
व्यक्तिगत किंवा सार्वजनिक.	सार्वजनिक स्वरूपाचे.
कमी खर्चिक.	जास्त खर्चिक.

३) शेतीचे प्रमुख प्रकार सांगा आणि सखोल व विस्तृत धान्यशेतीची माहिती लिहा.

प्रमुख प्रकार: निर्वाह शेती, व्यापारी शेती.
सखोल धान्य शेती:
१) कमी जागेत जास्त उत्पादन.
२) निर्वाह शेतीचा उपप्रकार.
३) कुटुंबाची अन्नधान्याची गरज भागवते.
४) प्राणिज ऊर्जेचा जास्त वापर.
५) विकसनशील प्रदेशात आढळते.
विस्तृत धान्य शेती:
१) मोठ्या क्षेत्रात जास्त उत्पादन.
२) व्यापारी शेतीचा उपप्रकार.
३) क्षेत्र २०० हेक्टर किंवा अधिक.
४) अत्याधुनिक यंत्रांचा वापर.

४) मळ्याच्या शेतीची वैशिष्ट्ये लिहा.

१) क्षेत्र ४० हेक्टर किंवा अधिक.
२) डोंगरउतारावर, यंत्रांचा कमी वापर, मनुष्यबळाचे महत्त्व.
३) व्यापारी पिके: चहा, रबर, कॉफी, नारळ, कोको, मसाले.
४) वसाहतकालीन सुरुवात, उष्ण कटिबंधात.
५) दीर्घकालिक पिके, शास्त्रशुद्ध पद्धती, निर्यातक्षम उत्पादने.
६) भारत, दक्षिण आशिया, आफ्रिका, दक्षिण व मध्य अमेरिका.

५) तुमच्या जवळच्या भागात कोणती पिके होतात? त्याची भौगोलिक कारणे कोणती?

पिके: तांदूळ, नाचणी, काजू, आंबा, नारळ, सुपारी.
भौगोलिक कारणे:
१) तांदूळ, नाचणीसाठी जास्त तापमान, भरपूर पर्जन्य, जांभी वालुकामय मृदा (कोकणात अनुकूल).
२) नारळ, काजू, सुपारीसाठी पर्जन्य, जास्त तापमान, कोरडा ऋतू (कोकणात पोषक).

६) भारतातील शेतीचे स्वरूप हंगामी असण्याचे कारण काय? बारमाही शेती करण्यात कोणत्या अडचणी आहेत?

हंगामी स्वरूपाचे कारण: भारतातील शेती पावसावर अवलंबून आहे.
बारमाही शेतीच्या अडचणी:
१) वर्षभर पुरेसे पाणी उपलब्ध नसणे.
२) हवामानात सातत्याने बदल.
३) अपुरी विपणन व्यवस्था.
४) अपुरे भांडवल.

FAQ आणि शेअरिंग

मुलांनो, हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत शेअर करा. त्यांनाही अभ्यास करताना मदत होईल.

हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत WhatsApp, Facebook, किंवा ईमेलद्वारे शेअर करा. स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास खाली कमेंट करून सांगा!

स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास आम्हाला कमेंट करून सांगा.

आपल्या अभिप्रायाने आम्हाला प्रोत्साहन मिळेल. खालील कमेंट विभागात आपले विचार लिहा!