इयत्ता पाचवी मराठी - पाठ: ढोल स्वाध्याय
ढोल - प्रश्न १: एका वाक्यात उत्तरे लिहा
प्रश्न १: एका वाक्यात उत्तरे लिहा
अ) आदिवासींच्या होळीला किती वर्षांचा इतिहास आहे?
आदिवासींच्या होळीला सुमारे आठशे वर्षांचा इतिहास आहे.
आ) अख्ख्या सातपुड्यात ढोल वाजवण्यात कोण प्रसिद्ध होता?
आमश्या डोहल्या अख्ख्या सातपुड्यात ढोल वाजवण्यात प्रसिद्ध होता.
इ) ‘आमश्या डोहल्या’ ने कोणती शपथ घेतली होती?
‘यंदाच्या होळीत खूप ढोल वाजवू. अख्खा सातपुडा दणाणून सोडू’, अशी शपथ ‘आमश्या डोहल्या’ ने घेतली होती.
ढोल - प्रश्न २: दोन ते तीन वाक्यात उत्तरे लिहा
प्रश्न २: दोन ते तीन वाक्यात उत्तरे लिहा
अ) सातपुड्याच्या परिसरातील निसर्गाचे वर्णन करा.
सातपुड्याच्या परिसरात कंदमुळे, फळे आणि पानाफुलांनी बहरलेले घनदाट जंगल आहे. त्या जंगलात आदिवासी लोक राहायचे. निसर्गाच्या सान्निध्यात राहून, निसर्गाचे नियम पाळून आदिवासी आपले जीवन जगत होते.
आ) आमश्याच्या ढोल वाजवण्याचे वैशिष्ट्य काय होते?
आमश्या डोहल्या अख्ख्या सातपुड्यात ढोल वाजवण्यात प्रसिद्ध होता. आमश्या ढोल वाजवू लागला की गावातील स्त्री-पुरुष, पोरे बाळे ढोलाच्या दिशेने येऊ लागायची. आमश्या मोठ्या रंगात येऊन ढोल वाजवत असे.
इ) ढोल कसा तयार करतात?
ढोलाचा सांगाडा हा आंब्याच्या किंवा सागाच्या लाकडापासून तयार केलेला असतो. त्यावर कातडी चढवतात. कुणी ढोलाची पाने बसवतात, तर काही दोऱ्या आवळतात.
ई) ‘ढोलाच्या रूपाने आमश्या आपल्यातच राहील,’ हे पटवून देण्यासाठी भगताने काय सांगितले?
आमश्याला उद्या सागाच्या झाडाखाली खोल खड्ड्यात गाडले जाईल. त्याचा देह मातीचा, त्याची मातीच होईल. तिथेच एखादी सागाची बी त्या मातीत रुजेल, त्याचं झाड होईल – मोठं सागाचं झाड.
ढोल - प्रश्न ३: वाक्यात उपयोग करा
प्रश्न ३: वाक्यात उपयोग करा
अ) आसमंतात घुमणे
गणपतीच्या मिरवणुकीत ढोलाचा नाद आसमंतात घुमला.
आ) पटाईत असणे
राजू तबला वादन करण्यात पटाईत आहे.
इ) दणाणून सोडणे
गणपतीबाप्पा मोरया च्या जयघोषाने सारा परिसर दणाणून सोडला.
ई) शपथ घेणे
राजूने खूप अभ्यास करण्याची जणू शपथच घेतली.
उ) रिंगण धरणे
गावात आलेल्या जादुगाराचे खेळ पाहण्यासाठी लहान मुलांनी जादुगाराभोवती रिंगण धरले.
ढोल - प्रश्न ४: दिलेल्या शब्दावरून गोष्ट तयार करा
प्रश्न ४: दिलेल्या शब्दावरून गोष्ट तयार करा
तुम्ही ‘होळी’ हा सण कसा साजरा करता, त्याचे वर्णन करा.
फाल्गुन महिन्यात येणाऱ्या पौर्णिमेला होळी हा सण साजरा केला जातो. होळीच्या दिवशी सर्वजण मिळून लाकडे, गवत, पालापाचोळा जमा करतात. होळीच्या रात्री ठरलेल्या ठिकाणी मध्ये एक लाकूड उभे करून बाकीची लाकडे त्याला तिरपी टेकवून ठेवली जातात आणि त्यावर गवत रचले जाते. होळीला आग लावल्यानंतर घरातील सर्वजण एक एक करून होळीची पूजा करतात. शेवटी होळीसमोर एक नारळ फोडला जातो. सर्वजण होळीला नमस्कार करतात. त्या दिवशी होळीसाठी घरात गोडाधोडाचा नैवैद्य तयार केला जातो. त्यामध्ये पुरणपोळीचा बेत हा दरवर्षी ठरलेला असतो.
ढोल स्वाध्याय - pahavi marathi
इयत्ता पाचवी मराठी पाठ: ढोल यामध्ये आदिवासी होळी सण आणि ढोलाच्या सांस्कृतिक महत्त्वाचे रंजक वर्णन आहे. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, शब्दसमूहांचा उपयोग, आणि होळी सणाचे वर्णन यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य आणि सांस्कृतिक वारसा शिकण्याची संधी येथे उपलब्ध आहे. हा पाठ आदिवासी संस्कृतीची ओळख करून देतो.
कीवर्ड्स: ढोल, स्वाध्याय, pahavi marathi, इयत्ता पाचवी मराठी, प्रश्नोत्तरे, मराठी अभ्यास, आदिवासी, होळी, सांस्कृतिक, सातपुडा