इयत्ता पाचवी परिसर अभ्यास एक ४: पर्यावरणाचे संतुलन स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता पाचवी परिसर अभ्यास १: पर्यावरणाचे संतुलन स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता पाचवीच्या परिसर अभ्यास भाग १ मधील "पर्यावरणाचे संतुलन" हा पाठ पर्यावरणातील अन्नसाखळी, जैवविविधता, आणि संतुलन राखण्याच्या प्रक्रियांचे शैक्षणिक वर्णन करतो. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, सूक्ष्मजीवांचे महत्त्व, आणि पक्षांची माहिती यांचा समावेश आहे, जे विद्यार्थ्यांना पर्यावरण संरक्षणाची जाणीव वाढवण्यास मदत करते.

पर्यावरणाचे संतुलन - प्रश्न १: काय करावे बरे?

प्रश्न १: काय करावे बरे?

कीटकनाशक न वापरता धान्यातील किडे घालवायचे आहेत.

१) धान्याला उन्हात वाळवावे. सूर्याच्या तीव्र उन्हामुळे धान्यातील अळ्या, कीटक नाहीसे होतात.
२) ज्या हवाबंद डब्यात आपल्याला धान्य साठवून ठेवायचे आहे, त्यामध्ये कडूलिंबाचा पाला ठेवावा. कडूनिंब हे किटकाचा नायनाट करते.
३) चणे, पावटा यांसारख्या धान्याला मातीचा लेप लावून सूर्यप्रकाशात सुकवल्याने धान्य खराब होण्याचा धोका टळतो.
४) ज्या ठिकाणी धान्याची साठवणूक करायची आहे ती जागा स्वच्छ आणि कोरडी असावी त्या ठिकाणी हवा खेळती असावी.

पर्यावरणाचे संतुलन - प्रश्न २: जरा डोके चालवा

प्रश्न २: जरा डोके चालवा

अन्नसाखळी तयार करा: बेडूक, घार, अळी, साप, गवत.

गवत – अळी – बेडूक – साप – घार

पर्यावरणाचे संतुलन - प्रश्न ३: खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा

प्रश्न ३: खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा

अ) अन्नसाखळी म्हणजे काय? उदाहरण लिहा.

पर्यावरणातील प्रत्येक सजीव हा अन्नासाठी दुसऱ्या सजीवावर अवलंबून असतो. असे पर्यावरणातील वेगवेगळे घटक अन्नामुळे परस्परांशी जोडले गेले आहेत. म्हणून ते एका साखळीचे घटक आहेत. अशा साखळीला अन्नसाखळी असे म्हणतात.
**उदाहरण**: गवत – अळी – बेडूक – साप – घार

आ) पर्यावरणाचे संतुलन कसे राखले जाते?

१) पर्यावरणात अनेक अन्नसाखळ्या असतात.
२) पर्यावरणातील अन्नसाखळ्यांमुळे प्रत्येक सजीवाची अन्नाची गरज भागते आणि तो जगत राहतो.
३) पर्यावरणात अशी इतरही अनेक चक्रे असतात. सजीव-सजीव व सजीव-निर्जीव यांमध्ये परस्पर देवाणघेवाण होत राहते यांमुळेच पर्यावरणातील अन्नसाखळ्या अबाधित राहतात.
४) पर्यावरणातील सर्व चक्रे अखंडपणे चालू राहिले, की पर्यावरणाचे संतुलन राखले जाते.

पर्यावरणाचे संतुलन - प्रश्न ४: माहिती लिहा

प्रश्न ४: माहिती लिहा

वनस्पतींच्या वाढीसाठी जमिनीतील कोणत्या पदार्थांचा वापर आवश्यक आहे?

वनस्पतींच्या वाढीसाठी जमिनीतील पोषक पदार्थांची आवश्यकता असते. पालापाचोळा, प्राण्यांची मृत शरीरे, मलमूत्र हे पदार्थ कुजवण्याचे काम मातीतील सूक्ष्मजीव करतात. यामुळे मातीमध्ये वनस्पतींना पोषक असे पदार्थ तयार होतात. त्यांचा वापर करून वनस्पती वाढतात.

पर्यावरणाचे संतुलन - प्रश्न ५: चूक की बरोबर ते लिहा

प्रश्न ५: चूक की बरोबर ते लिहा

अ) पर्यावरणात सूक्ष्मजीवांचा समावेश होतो.

बरोबर

आ) जैवविविधता जपणे आवश्यक आहे.

बरोबर

इ) नाकतोडा पक्ष्याला खातो.

चूक

पर्यावरणाचे संतुलन - उपक्रम

उपक्रम

आपल्या अवतीभोवती आढळणाऱ्या पक्षांची माहिती मिळवा.

[विद्यार्थ्यांनी स्वतः उपक्रम करावा.]
**मार्गदर्शन**: आपल्या परिसरातील पक्षी (उदा., कावळा, चिमणी, कबूतर, पोपट) यांची नावे, त्यांचे रंग, आहार, आणि निवासस्थान यांची माहिती नोंदवावी. शिक्षक, पालक, किंवा स्थानिक पक्षीतज्ज्ञ यांच्याशी चर्चा करून माहिती गोळा करावी. उदाहरण: चिमणी लहान, तपकिरी, बिया आणि कीटक खाते, घरांच्या छपरात घरटे बनवते.

पर्यावरणाचे संतुलन - FAQ आणि शेअरिंग

FAQ आणि शेअरिंग

मुलांनो, हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत शेअर करा. त्यांनाही अभ्यास करताना मदत होईल.

हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत WhatsApp, Facebook, किंवा ईमेलद्वारे शेअर करा. स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास खाली कमेंट करून सांगा!

स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास आम्हाला कमेंट करून सांगा.

आपल्या अभिप्रायाने आम्हाला प्रोत्साहन मिळेल. खालील कमेंट विभागात आपले विचार लिहा!

इयत्ता पाचवी परिसर अभ्यास १: पर्यावरणाचे संतुलन स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता पाचवी परिसर अभ्यास भाग १ चा पाठ: पर्यावरणाचे संतुलन यामध्ये अन्नसाखळी, जैवविविधता, आणि पर्यावरण संतुलन यांचे शैक्षणिक वर्णन आहे. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, सूक्ष्मजीवांचे महत्त्व, आणि पक्षांची माहिती यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य आणि पर्यावरण संरक्षणाची जाणीव वाढवण्याची संधी येथे उपलब्ध आहे. हा पाठ पर्यावरण संवेदनशीलतेची प्रेरणा देतो.

कीवर्ड्स: इयत्ता पाचवी परिसर अभ्यास, पर्यावरणाचे संतुलन, स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे, 5वी स्वाध्याय, मराठी अभ्यास, पर्यावरणाचे संतुलन प्रश्न आणि उत्तरे, अन्नसाखळी, जैवविविधता, सूक्ष्मजीव, ऑनलाइन टेस्ट

संबंधित स्वाध्याय: इयत्ता पाचवीच्या इतर परिसर अभ्यास पाठांचे स्वाध्याय शोधण्यासाठी:

• आपली पृथ्वी – आपली सूर्यमाला
• पृथ्वीचे फिरणे
• पृथ्वी आणि जीवसृष्टी

FAQ: पर्यावरणाचे संतुलन स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

१. पर्यावरणाचे संतुलन स्वाध्याय कोणत्या विषयाचा आहे?

हा स्वाध्याय इयत्ता पाचवीच्या परिसर अभ्यास भाग १ या विषयाचा आहे, ज्यामध्ये अन्नसाखळी आणि पर्यावरण संतुलन यांचे वर्णन आहे.

२. अन्नसाखळी म्हणजे काय?

पर्यावरणातील प्रत्येक सजीव अन्नासाठी दुसऱ्या सजीवावर अवलंबून असतो, आणि असे परस्पर जोडले गेलेले घटक एक साखळी बनवतात, ज्याला अन्नसाखळी म्हणतात.

३. पर्यावरणाचे संतुलन कसे राखले जाते?

पर्यावरणातील अन्नसाखळ्या आणि चक्रे (उदा., जलचक्र, कार्बन चक्र) सतत चालू राहिल्याने सजीव-सजीव आणि सजीव-निर्जीव यांच्यातील परस्पर देवाणघेवाणमुळे पर्यावरणाचे संतुलन राखले जाते.

४. सूक्ष्मजीव पर्यावरणात का महत्त्वाचे आहेत?

सूक्ष्मजीव मातीतील सेंद्रिय पदार्थांचे विघटन करून माती सुपीक करतात आणि अन्नपदार्थांचे संरक्षण तसेच औषध निर्मिती यात योगदान देतात.