इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: सायकल म्हणते मी आहे ना! स्वाध्याय | प्रश्नउत्तरे

इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: सायकल म्हणते मी आहे ना! स्वाध्याय

प्रश्न १: चार-पाच वाक्यांत उत्तरे लिहा

अ) मुले सायकलचा वापर कशाकशासाठी करतात?

मुले सायकलचा उपयोग रोजच्या छोट्या-मोठ्या कामांसाठी करतात. ते आईने सांगितलेला सामान, भाजीपाला किंवा दूध आणण्यासाठी सायकल वापरतात. आजोबांसाठी औषधांच्या गोळ्या आणणे किंवा इतर कामे जलदपणे पूर्ण करण्यासाठीही सायकल उपयुक्त ठरते. अशा प्रकारे सायकल मुलांना कामे पटकन उरकण्यास मदत करते.

आ) सायकल चालवणाऱ्याला वेगळ्या व्यायामाची गरज पडणार नाही असे का म्हटले आहे?

सायकल चालवल्याने शरीराचा सर्वांगीण व्यायाम होतो, ज्यामुळे फुफ्फुसे अधिक कार्यक्षम होतात. घाम निघाल्याने अतिरिक्त चरबी जळते, प्रतिकारशक्ती वाढते आणि पायांचे स्नायू मजबूत होतात. मांसपेशी तंदुरुस्त राहतात आणि शरीर निरोगी राहते. त्यामुळे सायकल चालवणाऱ्याला स्वतंत्र व्यायामाची आवश्यकता भासत नाही.

इ) सायकलच्या रूपात कसा कसा बदल होत गेला?

जॉन बॉइड डनलॉप यांनी १९८७ मध्ये सायकलचा शोध लावला, त्यानंतर तिच्या रचनेत अनेक बदल झाले. सायकलला गती मिळावी म्हणून पेडलला दंतचक्र बसवले गेले आणि रबरी टायर्सचा वापर सुरू झाला. सुरुवातीला गिअर नसलेली सायकल आता गिअरसह उपलब्ध आहे. शर्यती, पर्यटन यांसारख्या विविध गरजांसाठी सायकलची वेगवेगळी रूपे विकसित झाली.

प्रश्न २: तुमच्या शब्दांत उत्तरे लिहा

अ) आठवड्यातून एक दिवस स्वतःचे वाहन न वापरता, सार्वजनिक वाहनानेच प्रवास करायचा असे सर्वांनी ठरवले, तर कोणकोणते फायदे होतील?

आठवड्यातून एक दिवस सार्वजनिक वाहनांचा वापर केल्यास पेट्रोल-डिझेलसारख्या इंधनाची बचत होईल. इंधनावरील खर्च कमी होऊन पैशांचीही बचत होईल. रस्त्यांवरील वाहतूक कोंडी कमी होईल आणि वाहनांमुळे होणारे वायू प्रदूषण घटेल. तसेच, प्रवासादरम्यान कष्ट वाचतील आणि पर्यावरण संरक्षणाला हातभार लागेल.

आ) तुमच्या कुटुंबातील, परिसरातील व्यक्तींनी सायकलचा वापर करावा यासाठी तुम्ही कोणकोणते प्रयत्न कराल?

मी कुटुंब आणि शेजाऱ्यांना सायकल वापराचे आरोग्यदायी फायदे, जसे की स्नायू बळकट होणे आणि तंदुरुस्ती, समजावून सांगेन. सायकलमुळे इंधन आणि देखभालीवरील खर्च कसा वाचतो हे सांगेन. वाहतूक कोंडी आणि पार्किंगच्या समस्यांपासून मुक्ती मिळेल याची जाणीव करून देईन. तसेच, अपघाताची भीती कमी करण्यासाठी सुरक्षित सायकलिंगचे मार्गदर्शन करेन.

प्रश्न ३: खालील आकृतीत दिलेल्या मुद्द्यांप्रमाणे सायकल चालवण्याचे फायदे लिहा

वैयक्तिक फायदे:
१) शरीराचा सर्वांगीण व्यायाम होतो.
२) इंधन आणि देखभालीवरील पैसे वाचतात.
३) पार्किंगची कोणतीही अडचण येत नाही.
सामाजिक फायदे:
१) वायू प्रदूषण कमी होण्यास मदत होते.
२) वाहतूक कोंडी कमी होते.
३) अपघातांचे प्रमाण कमी होते.
राष्ट्रीय फायदे:
१) पेट्रोल आणि डिझेलसारख्या इंधनाची बचत होते.
२) परदेशातून इंधन आयात करण्याची गरज कमी होते.
३) चलनाची बचत होते.

प्रश्न ४: सायकलचे निरीक्षण करा व तिच्या भागांची नावे लिहा

सायकलच्या भागांची नावे: बैठक (सीट), चाके, घंटी, चौकट, तोल सांभाळणारे आणि दिशा बदलणारे हँडल, गती देणारे पायटे (पेडल्स), दोन चाकांवर घर्षणाद्वारे कार्य करणारे गतिरोधक (ब्रेक).

खेळूया शब्दांशी

अ) खालील शब्दांचे अर्थ समजून घ्या

१. प्रचार व प्रसार

प्रचार: एखादी गोष्ट वारंवार आणि ठामपणे सांगून इतरांना पटवून देणे.
प्रसार: प्रचारामुळे एखादी गोष्ट वेगाने पसरते; प्रसार आपोआप होतो, तर प्रचार करावा लागतो.

२. विश्वास व आत्मविश्वास

विश्वास: एखाद्या व्यक्तीवर किंवा गोष्टीवर पूर्ण खात्री असणे.
आत्मविश्वास: स्वतःच्या क्षमतेवर आणि कार्यक्षमतेवर असलेली खात्री.

आ) खालील वाक्प्रचारांचा वाक्यांत उपयोग करा

१. रखडत चालणे (अर्थ: अडखळत चालणे)

राजू अंधारात रखडत चालत होता.

२. धडा शिकणे (अर्थ: अद्दल घडवणे)

चोरी करणाऱ्या चोराला पोलिसांनी चांगलाच धडा शिकवला.

३. हातभार लावणे (अर्थ: मदत करणे)

केतन नेहमी आईच्या घरकामात हातभार लावतो.

इ) हलकीफुलकी म्हणजे खूप हलकी, तसे खालील शब्दांचे अर्थ लिहा

१. कधीमधी

कधीतरी, अधूनमधून

२. धामधूम

जल्लोष, उत्साह

३. साधेसुधे

खूप साधे, साधारण

४. अवतीभवती

आजूबाजूला, सभोवती

५. फेरफटका

फिरणे, छोटा प्रवास

ई) ‘आडरस्ता’ यासारखे आणखी शब्द लिहा

१) आडवाट
२) आडमार्ग
३) आडगा

प्रश्न ५: सायकल शिकताना तुम्हांला आलेले अनुभव आठ ते दहा वाक्यांत लिहा

माझ्या पाचव्या वर्गात वाढदिवसाला बाबांनी मला सायकल भेट दिली, पण मला ती चालवता येत नव्हती. सुरुवातीला सीटवर बसणेही कठीण वाटायचे. बाबांनी मला बसवले आणि पायटे मारायला शिकवले, पण तोल सांभाळणे अवघड होते. ते मागून सायकल पकडून मला सराव करायला लावायचे. काही वेळा मी पडलो, पण हळूहळू तोल सांभाळायला शिकलो. ब्रेक दाबायला मात्र सुरुवातीला विसरायचो, ज्यामुळे धडपडायचो. काही दिवसांच्या सरावानंतर सायकल चालवायला मजा येऊ लागली. आता सायकलवर फिरताना मला खूप आनंद होतो आणि स्वातंत्र्याची अनुभूती मिळते.

प्रश्न ६: संगणक तुमच्याशी बोलू लागला तर.... कल्पना करा व लिहा

नमस्ते मुलांनो! मी तुमचा मित्र, संगणक! तुमची प्रत्येक कामे सोपी आणि जलद करण्यासाठी मी नेहमी तयार असतो. तुम्ही मला इंटरनेटशी जोडल्यावर जगभरातील माहिती क्षणार्धात तुमच्यासमोर आणतो. माझ्यावर उपलब्ध संकेतस्थळांद्वारे तुम्ही नवीन गोष्टी शिकू शकता, ऑनलाइन शिक्षण घेऊ शकता. मला काम करताना थकवा येत नाही, आणि तुमच्यासोबत काम करायला मला खूप आवडते. माझ्या चांगल्या गोष्टींचा उपयोग करा, पण गेम आणि चित्रपटांवर वेळ वाया घालवू नका. माझा योग्य वापर करा आणि तुमची स्वप्ने साकार करा!

प्रश्न ७: सायकल व मोटारसायकल यांचा संवाद आठ ते दहा ओळींत लिहा

मोटारसायकल: हाहा! सायकल, तू किती छोटी आहेस! मी माझ्या मालकाला वेगाने आणि बिनकष्ट फिरवते.
सायकल: छोटी असले तरी मी मालकाच्या आरोग्याची काळजी घेते, त्याचा व्यायाम करते, तू तर त्याला आळशी बनवतेस!
मोटारसायकल: पण माझा वेग लोकांना आवडतो, तुझ्यासारखे पायटे मारायला कोणाला वेळ आहे?
सायकल: माझा वेग कमी असला तरी मी प्रदूषणमुक्त आहे, तुझ्यामुळे हवा दूषित होते आणि पर्यावरणाला हानी पोहोचते.
मोटारसायकल: खरंच, तुझं म्हणणं बरोबर आहे. माझ्यामुळे प्रदूषण होतं, पण लोक मला सोडत नाहीत.
सायकल: जवळच्या कामांसाठी लोकांनी माझा वापर करावा, आणि तातडीच्या वेळीच तुझी मदत घ्यावी.
मोटारसायकल: ठीक आहे, सायकल! आपण दोघेही आपापल्या जागी बरोबर आहोत, मला माफ कर.

सायकल म्हणते मी आहे ना! स्वाध्याय - sahavi marathi

इयत्ता सहावी मराठी पाठ २: सायकल म्हणते मी आहे ना! यामध्ये सायकलचे उपयोग, फायदे आणि तिच्या बदलत्या रूपांचे वर्णन आहे. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, सायकल शिकण्याचे अनुभव, आणि शब्दांशी खेळ यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य आणि सायकलच्या पर्यावरणपूरक फायद्यांची माहिती येथे उपलब्ध आहे.

कीवर्ड्स: सायकल म्हणते मी आहे ना, स्वाध्याय, sahavi marathi, इयत्ता सहावी मराठी, सायकल, व्यायाम, प्रदूषण, मराठी अभ्यास