इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: नवा पैलू स्वाध्याय
प्रश्न १: तीन-चार वाक्यांत उत्तरे लिहा
अ) आजी नातवाला लवकर चल, म्हणून घाई का करत होती?
दवाखाना जवळ असल्याने आजी नातवाला घेऊन चालत निघाली होती. तिचा नातू दिगू हळूहळू चालत होता, आणि आभाळ गच्च भरून पाऊस कोसळण्याची शक्यता होती. पावसापूर्वी दवाखान्यात पोहोचण्यासाठी आजी दिगूला लवकर चालण्यास सांगून घाई करत होती.
आ) रिक्षावाल्याच्या बोलण्याने आजीच्या डोळ्यांत पाणी का आले?
दवाखान्यात चालत जाताना दिगू रिक्षाच्या समोर आला, आणि रिक्षावाल्याने त्याला ‘बहिरा आहेस की काय?’ असे खडसावले. दिगूला ऐकू येत नसल्याने तो हालला नाही, आणि रिक्षावाल्याचे हे कठोर बोलणे ऐकून आजीच्या डोळ्यांत पाणी आले.
इ) वत्सलाबाईंनी आजीला घरी येण्याचा आग्रह का केला?
वत्सलाबाईंना आजीच्या बोलण्यावरून तिची आर्थिक परिस्थिती आणि दिगूचे बहिरेपण समजले होते. त्या मूक-बधिर मुलांच्या शाळेत शिक्षिका असल्याने, दिगूसाठी उपचार आणि शिक्षणाची व्यवस्था करता यावी म्हणून त्यांनी आजीला घरी येण्याचा आग्रह केला.
ई) शाळेत गेल्यावर आजीला आनंद का झाला?
मूक-बधिर शाळेत वत्सलाबाईंनी आजीला एका मुलाला यंत्राच्या साहाय्याने गोष्ट शिकवणारी शिक्षिका दाखवली. त्या मुलाने हसत हसत उच्चार केले, हे पाहून आजीला दिगूसाठीही अशी शक्यता दिसली. या प्रेरणादायी दृश्यामुळे आजीला खूप आनंद झाला.
उ) मूक-बधिरांची शाळा पाहून आजीच्या मनात कोणते विचार आले?
मूक-बधिर शाळा पाहून आजीला सर्व मूक-बधिर मुलांच्या दुःखाची जाणीव झाली. तिने आपल्या गावात अशी शाळा उभारण्याचा विचार केला, जिथे मुले शिकून स्वावलंबी होतील. कष्टाने कमावलेली शेती विकून शाळा काढण्याचा तिने पक्का निर्धार केला.
प्रश्न २: का ते लिहा
१) आजी शहरात गेली.
दिगूच्या बहिरेपणावर योग्य उपचार आणि शिक्षण मिळावे म्हणून आजी शहरात गेली.
२) आजी वत्सलाबाईंच्या घरी गेली.
दवाखाना बंद असल्याने आणि पाऊस कोसळत असल्याने वत्सलाबाईंनी आजीला घरी येण्याचा आग्रह केला. वत्सलाबाईंच्या ‘उद्या मी तुम्हाला जे दाखवेन, ते पाहून तुम्ही हसत घरी जाल’ या बोलण्याने प्रेरित होऊन आजी त्यांच्या घरी गेली.
३) आजीने गावात शाळा काढायचे ठरवले.
मूक-बधिर शाळेतील शिक्षण पाहून आजीला सर्व मूक-बधिर मुलांच्या समस्यांची जाणीव झाली. आपल्या गावातील मुलांना शिक्षण मिळावे आणि ते स्वावलंबी व्हावेत म्हणून तिने गावात शाळा काढायचे ठरवले.
४) वत्सलाने आजीला शाळेत नेले.
वत्सलाने आजीला मूक-बधिर शाळेतील शिक्षण आणि उपचार पद्धती प्रत्यक्ष दाखवण्यासाठी शाळेत नेले, जेणेकरून आजी दिगूसाठी तिथे शिक्षणाची व्यवस्था करेल.
प्रश्न ३: थोडक्यात उत्तरे लिहा
१) वत्सलाबद्दल पाच ते सहा ओळी लिहा.
वत्सला ही मूक-बधिर मुलांच्या शाळेत शिक्षिका आहे आणि तिचा स्वभाव आनंदी व हसरा आहे. ती मूक-बधिर मुलांमध्ये आनंद आणि आत्मविश्वास निर्माण करण्यासाठी समर्पित आहे. तिचा दृष्टिकोन सहानुभूतीपूर्ण आहे, आणि ती मुलांना शिक्षणाद्वारे स्वावलंबी बनवण्यासाठी प्रयत्न करते. आजी आणि दिगूच्या परिस्थितीची तिला जाणीव झाल्याने तिने त्यांना मदत करण्याचा निर्णय घेतला. तिच्या प्रेरणादायी कार्यामुळे आजीच्या मनातही सकारात्मक बदल घडला.
२) या पाठाला ‘नवा पैलू’ हे शीर्षक आहे ते योग्य कसे ते थोडक्यात लिहा.
आजीने मूक-बधिर मुलांसाठी गावात शाळा उभारण्याचा संकल्प केला, जो तिच्या व्यक्तिमत्त्वातील सहानुभूती आणि सामाजिक जबाबदारीचा नवा पैलू दर्शवतो. हा उदात्त विचार पाठाच्या कथानकातून उलगडतो, म्हणून ‘नवा पैलू’ हे शीर्षक योग्य आहे.
३) आजीच्या थोर विचारांबाबत पाच ते सात ओळी लिहा.
आजीला दिगूच्या बहिरेपणामुळे सर्व मूक-बधिर मुलांच्या समस्यांची जाणीव झाली. तिने आपल्या गावात मूक-बधिर शाळा उभारण्याचा विचार केला, जिथे मुले शिक्षण घेऊन स्वावलंबी होतील. कष्टाने कमावलेली शेती विकून शाळा काढण्याचा तिचा निर्धार तिच्या सामाजिक जबाबदारीची भावना दर्शवतो. या विचारांमुळे तिच्या व्यक्तिमत्त्वातील दयाळूपणा आणि दूरदृष्टी प्रकट झाली. तिचा हा संकल्प इतरांना प्रेरणा देणारा आहे.
प्रश्न ४: खालील शब्दसमूहांचा वाक्यात उपयोग करा
- खंत वाटणे: छोट्या कारणावरून मित्रावर रागावल्याची राजूला खंत वाटली.
- दिङ्मूढ होणे: कोकणातील निसर्गसौंदर्य पाहून मी दिङ्मूढ झालो.
- स्वाभिमान: राज खूप स्वाभिमानी मुलगा आहे.
- विश्वासाचे हास्य फुलणे: सरांनी केदारचे कौतुक केल्यावर त्याच्या चेहऱ्यावर विश्वासाचे हास्य फुलले.
- पक्का निर्धार करणे: परीक्षेत चांगले गुण मिळवण्याचा सार्थकने पक्का निर्धार केला.
- धक्का बसणे: दादाच्या अपघाताची बातमी ऐकताच मला धक्का बसला.
- जाणीव होणे: वय वाढत जाईल तसतशी जबाबदाऱ्यांची जाणीव होत जाते.
- थक्क होणे: सर्कशीतील चित्तथरारक कसरती पाहून प्रेक्षक थक्क झाले.
नवा पैलू स्वाध्याय - sahavi marathi
इयत्ता सहावी मराठी पाठ २५: नवा पैलू ही कथा मूक-बधिर मुलांच्या शिक्षणासाठी आजीच्या संकल्पाची आणि वत्सलाच्या सहानुभूतीची कहाणी सांगते. या स्वाध्यायात आजीचे विचार, वत्सलाचे कार्य, आणि मराठी शब्दसमूहांवर प्रश्नोत्तरे आहेत. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य येथे उपलब्ध आहे.
कीवर्ड्स: नवा पैलू, स्वाध्याय, sahavi marathi, इयत्ता सहावी मराठी, मूक-बधिर शाळा, आजी, वत्सला, मराठी अभ्यास