इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: परिवर्तन विचारांचे स्वाध्याय | प्रश्नउत्तरे

इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: परिवर्तन विचारांचे स्वाध्याय

प्रश्न १: चार ते पाच वाक्यांत उत्तरे लिहा

अ) अजय अस्वस्थ का झाला?

सहलीला निघण्यापूर्वी अजयने भिंतीवर पाल चूकचूकताना पाहिली. घराबाहेर पडताना मांजर त्याच्या समोरून आडवे गेले. सहलीदरम्यान बसचा टायर पाच-सहा किलोमीटरनंतर पंक्चर झाला. बसमधून उतरताना त्याच्या मित्राचा पाय मुरगळला. या सर्व घटनांमुळे अजयला अपशकुनाची भीती वाटली आणि तो अस्वस्थ झाला.

आ) कोणताही वार हा वाईट नसतो हे सरांनी अजयला कसे पटवून दिले?

सरांनी अजयला सांगितले की, पाल चूकचूकते तेव्हा ती खात असते, ज्यामुळे आवाज येतो, हे नैसर्गिक आहे. मांजर हा सजीव प्राणी आहे, त्यामुळे तो इकडे-तिकडे फिरतच असतो. बसचा टायर अणकुचीदार वस्तूमुळे पंक्चर होतो, याचा अपशकुनाशी संबंध नाही. कोणताही दिवस वाईट नसतो, सर्व दिवस चांगलेच असतात, असे वैज्ञानिक स्पष्टीकरण देऊन सरांनी अजयचे समाधान केले.

इ) कोणत्या दिवसाला किंवा वाराला वाईट म्हटले पाहिजे असे सर म्हणतात?

सर म्हणतात की, ज्या दिवशी आपण वाईट कृत्य करतो, दुसऱ्याला त्रास होईल असे वर्तन करतो, किंवा कोणाची मने दुखावतो, तोच दिवस किंवा वार वाईट समजला पाहिजे. अन्यथा, कोणताही वार स्वतःहून वाईट नसतो. सर्व दिवस समान आणि चांगले असतात. यामुळे आपल्या कृतीवरच दिवसाचे चांगले-वाईट ठरते, असे सरांचे मत आहे.

प्रश्न २: अजयचे मत परिवर्तन कसे झाले ते सविस्तर लिहा

अजय सहलीसाठी निघाला तेव्हा त्याने पाल चूकचूकणे, मांजर आडवे जाणे, बसचा टायर पंक्चर होणे आणि मित्राचा पाय मुरगळणे या घटना अनुभवल्या. त्याच्या आईने या घटनांना अपशकुन मानले होते, त्यामुळे अजयच्या मनातही भीती आणि अस्वस्थता निर्माण झाली. सहलीनंतर संध्याकाळी त्याने आपल्या शंका सरांना सांगितल्या. सरांनी या सर्व घटनांमागील वैज्ञानिक कारणे स्पष्ट केली, जसे की पाल खाताना आवाज करते, मांजर नैसर्गिकरित्या फिरते, आणि टायर पंक्चर होणे हे यांत्रिक बिघाड आहे. कोणताही दिवस वाईट नसतो हे सरांचे म्हणणे ऐकून अजयला आपले अंधश्रद्धापूर्ण विचार चुकीचे असल्याचे समजले आणि त्याचे मतपरिवर्तन झाले.

प्रश्न ३: कोण, कोणास व का म्हणाले ते सांगा

अ) ‘आपली सहल नीट पार पडेल ना?’

अजयने सरांना हे वाक्य म्हणाले. सहलीदरम्यान घडलेल्या घटनांमुळे (पाल चूकचूकणे, मांजर आडवे जाणे, टायर पंक्चर होणे, मित्राचा पाय मुरगळणे) त्याला अपशकुनाची भीती वाटत होती, त्यामुळे सहल सुरक्षितपणे पार पडेल की नाही याबद्दल त्याने सरांना शंका विचारली.

आ) ‘तू तर विज्ञानाचा अभ्यास करणारा विद्यार्थी आहेस.’

सरांनी अजयला हे वाक्य म्हणाले. अजयने अपशकुनाच्या शंका व्यक्त केल्या तेव्हा सरांनी त्याला वैज्ञानिक दृष्टिकोन ठेवण्याची आठवण करून दिली. विज्ञानाचा विद्यार्थी असूनही अजय अंधश्रद्धेला बळी पडत आहे, हे लक्षात आणून देण्यासाठी सरांनी हे वाक्य उच्चारले.

खेळूया शब्दांशी

अ) खालील वाक्प्रचारांचा वाक्यांत उपयोग करा

1. मैदान गाजवणे: केदारने धावण्याच्या शर्यतीत मैदान गाजवले.
2. एका पायावर तयार असणे: राजू कोणतेही काम करण्यासाठी कायम एका पायावर तयार असतो.
3. कपाळावर आठ्या पसरणे: जेवणात आवडीची भाजी नसलेली पाहून मीनाच्या कपाळावर आठ्या पसरल्या.
4. मन खट्टू होणे: यावर्षी सुट्टीत बाहेर फिरायला जायला मिळणार नाही हे ऐकताच सिराजचे मन खट्टू झाले.

आ) खालील शब्द वाचा व लिहा

चलबिचल, कावराबावरा, अघळपघळ, चटकमटक, ओबडधोबड, अवतीभवती, शेजारीपाजारी, आरडाओरडा, मोडतोड, जाडाभरडा, संगतसोबत, इडापिडा, टंगळमंगळ, अचकटविचकट, अदलाबदल, जडणघडण, अक्राळविक्राळ, उपासतापास, ठाकठीक, शेतीभाती.

इ) ‘बिन’ हा उपसर्ग लावून तयार झालेले शब्द खालील आकृतीत दिले आहेत. हे शब्द अभ्यासा. त्यानुसार ‘गैर’ हा उपसर्ग लावून तयार होणारे शब्द पुढील आकृत्यांमध्ये लिहा

बिन:

1. बिनबुडाचा
2. बिनधास्त
3. बिनदिक्कत
4. बिनचूक
5. बिनडोक
6. बिनतक्रार
7. बिनहरकत

गैर:

1. गैरहजर
2. गैरफायदा
3. गैरसमज
4. गैरवर्तन
5. गैरसोय
6. गैरवाजवी
7. गैरप्रकार

ई) ‘झपझप’ या शब्दातून चालण्याची रीत समजते. तसे खालील शब्दांतून कोणत्या क्रियेची रीत समजते ते लिहा

1. भरभर: चालणे, खाणे, बोलणे, आवरणे.
2. फाडफाड: भांडणे, बोलणे, वाचणे.
3. धपधप: वाजणे, मारणे.
4. पटपट: चालणे, बोलणे, करणे, खाणे, पिणे.
5. धाडधाड: बोलणे, वाजणे, जाणे, येणे.

परिवर्तन विचारांचे स्वाध्याय - sahavi marathi

इयत्ता सहावी मराठी पाठ २३: परिवर्तन विचारांचे ही कथा अंधश्रद्धा दूर करून वैज्ञानिक दृष्टिकोन रुजवण्याचा संदेश देते. या स्वाध्यायात अजयच्या मतपरिवर्तनाची कारणे, सरांचे वैज्ञानिक स्पष्टीकरण, आणि मराठी वाक्प्रचारांचा अभ्यास यावर प्रश्नोत्तरे आहेत. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य येथे उपलब्ध आहे.

कीवर्ड्स: परिवर्तन विचारांचे, स्वाध्याय, sahavi marathi, इयत्ता सहावी मराठी, अंधश्रद्धा, वैज्ञानिक दृष्टिकोन, मराठी अभ्यास

परिवर्तन विचारांचे क्विझ

क्विझ प्रश्न आणि उत्तरे

१. अजय अस्वस्थ का झाला?

सहलीदरम्यान अपशकुनाच्या घटनांमुळे

सहल रद्द झाल्यामुळे

मित्रांनी त्याला त्रास दिल्यामुळे

शाळेत उशीर झाल्यामुळे

बरोबर उत्तर: सहलीदरम्यान अपशकुनाच्या घटनांमुळे

२. कोणताही वार वाईट नसतो हे सरांनी अजयला कसे समजावले?

वैज्ञानिक स्पष्टीकरण देऊन

कथा सांगून

गाणे गाऊन

पुस्तक वाचायला सांगून

बरोबर उत्तर: वैज्ञानिक स्पष्टीकरण देऊन

३. कोणत्या दिवसाला वाईट म्हटले पाहिजे असे सर म्हणतात?

वाईट कृत्य केलेला दिवस

पाऊस पडलेला दिवस

सहल रद्द झालेला दिवस

मांजर आडवे गेलेला दिवस

बरोबर उत्तर: वाईट कृत्य केलेला दिवस

४. अजयचे मत परिवर्तन कसे झाले?

सरांनी वैज्ञानिक कारणे समजावली

आईने समजावले

मित्रांनी प्रेरणा दिली

स्वतः विचार केला

बरोबर उत्तर: सरांनी वैज्ञानिक कारणे समजावली

५. ‘आपली सहल नीट पार पडेल ना?’ असे अजयने का विचारले?

अपशकुनाच्या भीतीमुळे

वाहन खराब झाल्यामुळे

पाऊस पडत असल्यामुळे

सहल रद्द होण्याच्या भीतीमुळे

बरोबर उत्तर: अपशकुनाच्या भीतीमुळे

६. ‘तू तर विज्ञानाचा अभ्यास करणारा विद्यार्थी आहेस’ असे सरांनी का म्हटले?

अजयला वैज्ञानिक दृष्टिकोन आठवण करून देण्यासाठी

अजयला अभ्यास करायला सांगण्यासाठी

अजयला प्रोत्साहन देण्यासाठी

अजयला पुस्तक वाचायला सांगण्यासाठी

बरोबर उत्तर: अजयला वैज्ञानिक दृष्टिकोन आठवण करून देण्यासाठी

७. ‘मैदान गाजवणे’ या वाक्प्रचाराचा अर्थ काय?

शर्यतीत यश मिळवणे

मैदान स्वच्छ करणे

खेळ बंद करणे

मैदानात फिरणे

बरोबर उत्तर: शर्यतीत यश मिळवणे

८. ‘गैर’ उपसर्ग लावून तयार होणारा शब्द कोणता?

गैरसमज

बिनचूक

बिनधास्त

गैरबुडाचा

बरोबर उत्तर: गैरसमज

९. ‘भरभर’ शब्दातून कोणत्या क्रियेची रीत समजते?

चालणे, खाणे, बोलणे

वाजणे, मारणे

भांडणे, वाचणे

जाणे, येणे

बरोबर उत्तर: चालणे, खाणे, बोलणे

१०. पाल चूकचूकण्यामागील वैज्ञानिक कारण काय?

ती खात असताना आवाज येतो

ती अपशकुन दर्शवते

ती घरातून बाहेर पडते

ती मांजराला पाहते

बरोबर उत्तर: ती खात असताना आवाज येतो

११. ‘मन खट्टू होणे’ याचा अर्थ काय?

नाराज होणे

आनंदी होणे

काम करणे

झोपणे

बरोबर उत्तर: नाराज होणे

१२. खालीलपैकी कोणता शब्द पाठात दिलेला आहे?

चलबिचल

खेळखेळ

बोलाबोली

चालाचाल

बरोबर उत्तर: चलबिचल

परिवर्तन विचारांचे क्विझ: इयत्ता सहावी मराठी अभ्यास

इयत्ता सहावी मराठी पाठ २३: परिवर्तन विचारांचे वर आधारित हे क्विझ विद्यार्थ्यांसाठी तयार केले आहे. यात अजयच्या अंधश्रद्धेचे परिवर्तन, सरांचे वैज्ञानिक स्पष्टीकरण, आणि मराठी वाक्प्रचार यावर प्रश्न आहेत. हे क्विझ विद्यार्थ्यांना अभ्यास मजेदार पद्धतीने करण्यास मदत करते. प्रश्नांमध्ये अंधश्रद्धा, वैज्ञानिक दृष्टिकोन, आणि शब्दक्रीडा यांचा समावेश आहे.

क्विझ का खेळावे?

हे क्विझ सहावीच्या मराठी अभ्यासक्रमावर आधारित आहे. यामुळे विद्यार्थ्यांना अंधश्रद्धा दूर करण्याचे महत्त्व आणि वैज्ञानिक दृष्टिकोन समजेल. प्रश्न सोप्या आणि स्पष्ट भाषेत आहेत, ज्यामुळे अभ्यास सोपा आणि आनंददायी होतो. चुकीच्या उत्तरांसह योग्य उत्तराची माहिती मिळते, ज्यामुळे चुका सुधारता येतात.

क्विझचे वैशिष्ट्य

क्विझमध्ये १२ प्रश्नांचा संच आहे. प्रश्नांमध्ये अजयचे मतपरिवर्तन, सरांचे स्पष्टीकरण, आणि वाक्प्रचार यांचा समावेश आहे. क्विझ पूर्ण केल्यानंतर गुण, बरोबर आणि चुकीची उत्तरे, तसेच सर्व प्रश्नांचे पुनरावलोकन मिळेल.

इयत्ता सहावी मराठी अभ्यासासाठी आजच आमचे परिवर्तन विचारांचे क्विझ खेळा आणि तुमच्या ज्ञानाला बळकटी द्या!