इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: वारली चित्रकला स्वाध्याय | प्रश्नउत्तरे

इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: वारली चित्रकला स्वाध्याय

प्रश्न १: दोन-तीन वाक्यांत उत्तरे लिहा

अ) महाराष्ट्रातील आदिवासी कलांचा समृद्ध वारसा कशाकशातून दिसून येतो?

महाराष्ट्रातील आदिवासी कलांचा समृद्ध वारसा वारली चित्रे, मुखवटे, लाकडी कोरीव काम, धातुकाम, मृण्मूर्ती, पाषाणमूर्ती, वाद्ये आणि शिकारीची साधने यांमधून दिसून येतो. या कलाकृती आदिवासी संस्कृतीचे अनोखे वैशिष्ट्य दर्शवतात.

आ) आदिवासी लोक चित्रे काढताना कोणकोणत्या साहित्याचा वापर करतात?

आदिवासी लोक चित्रे काढण्यासाठी तांदळाच्या पिठाचे द्रव, बांबूच्या काड्या, हळद, कुंकू, रंगीत फुले आणि झाडांचा चिक यांचा वापर करतात. ही नैसर्गिक साहित्ये त्यांच्या कलेची साधी-सोपी शैली दर्शवतात.

इ) वारली चित्रकार झाडे कशी रंगवतात?

वारली चित्रकार झाडे रंगवताना मुळापासून शेंड्यापर्यंत रेखाटतात. यातून झाडाच्या उगवण्याची आणि वाढीची सकारात्मक भावना व्यक्त होते.

ई) वारली चित्रकाराने पाकळ्या व फांद्यांच्या आकारांतून काय घेतले?

वारली चित्रकाराने पाकळ्या आणि फांद्यांच्या आकारांतून बाक आणि वळणे घेतली. यामुळे त्यांच्या चित्रांना नैसर्गिक आणि लयबद्ध स्वरूप प्राप्त झाले.

उ) वारली चित्रकला समजून घेण्यासाठी काय करावे लागते?

वारली चित्रकला समजून घेण्यासाठी वारली प्रदेशातील छोट्या वस्त्यांत जाऊन लोकांशी संवाद साधावा लागतो. त्यांच्या कला आविष्कारांचा शोध घेऊन त्यांचे जीवन आणि संस्कृती जाणून घ्यावी लागते.

प्रश्न २: थोडक्यात उत्तरे लिहा

अ) वारली चित्रकलेत कोणकोणत्या विषयाला धरून भित्तिचित्रे रेखाटलेली आहेत?

वारली चित्रकलेत धार्मिक आणि लग्नविधी, दैनंदिन जीवन, परिसरातील पशुपक्षी, वृक्षवेली, नदीनाले, डोंगर, जंगले, नृत्य, शेती, जत्रा आणि घरदार यांवर आधारित भित्तिचित्रे रेखाटलेली आहेत. ही चित्रे लोकजीवनाचे आणि निसर्गाचे चित्रण करतात.

आ) वारली चित्रकार त्यांच्या चित्रकलेतून जीवनाबद्दलचा सकारात्मक दृष्टिकोन कसा मांडतात?

वारली चित्रकार झाडे रंगवताना मुळापासून शेंड्यापर्यंत रेखाटतात, ज्यामुळे उगवणारे आणि विकसित होणारे जीवन दर्शविले जाते. इतर चित्रकारांच्या उलट, ते खाली जाणाऱ्या मृत्यूऐवजी वर उगवणाऱ्या सकारात्मक जीवनाला प्राधान्य देतात, ज्यामुळे त्यांचा उदयोन्मुख दृष्टिकोन दिसतो.

प्रश्न ३: शाळेच्या किंवा वर्गाच्या भिंतींवर चित्रे काढायची आहेत. त्यासाठी तुम्ही कोणकोणते विषय सुचवाल?

१) पाण्याचा अपव्यय टाळण्याबाबत जागरूकता.
२) राष्ट्रीय प्राणी आणि पक्षी यांचे चित्रण.
३) भारताचा नकाशा आणि भौगोलिक वैशिष्ट्ये.
४) वाहतुकीचे नियम आणि रस्ता सुरक्षा.
५) थोर व्यक्तिमत्त्वांचे प्रेरणादायी जीवन.

प्रश्न ४: वारली कला आता वारली समाजाच्या बाहेर पडली आहे असे का म्हटले असेल?

वारली चित्रकला आता टी-शर्ट, साड्या, कुर्ते, बेडशिट्स, पिशव्या, भेटकार्ड आणि घरांच्या अंतर्गत सजावटीवर दिसते. ती देशभर आणि परदेशात लोकप्रिय झाली आहे, आणि महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक वारशाची मोहोर जगभर उमटवते. म्हणूनच वारली कला वारली समाजाच्या बाहेर पडली आहे असे म्हटले जाते.

भाषिक खेळ

अ) हे शब्द असेच लिहा

पशुपक्षी, पाषाणमूर्ती, प्रमाणबद्ध, शास्त्रशुद्ध, उदयोन्मुख, संस्कृती, इंद्रधनुष्य, सृष्टीला, चित्राकृती, भित्तिचित्रे, अर्धवर्तुळ, भौमितिक

आ) ‘घरदार’ या शब्दासारखे पाठातील जोडशब्द शोधून लिहा

पशुपक्षी, नदीनाले, वृक्षवेली, आजूबाजू, सात-आठ, छोट्या-छोट्या, पांढराशुभ्र, आगळेवेगळे

इ) खालील शब्दांची फोड करा

मृण्मूर्ती: मातीची मूर्ती
पाषाणमूर्ती: पाषाणाची मूर्ती
सुवर्णमूर्ती: सुवर्णाची मूर्ती

ई) खालील शब्दसमूहातील नाम व विशेषण यांचे सारणीनुसार वर्गीकरण करा

नाम	विशेषण
गुलाब	पिवळसर
चेंडू	मोठा
भाजी	मसालेदार
कळी	लालचुटूक
रुमाल	स्वच्छ
चेहरा	टवटवीत
पाणी	निळेशार
घोडा	रागीट

उ) खालील वाक्यांत मोकळ्या जागी दिलेल्या गुणवाचक विशेषणांपैकी योग्य विशेषण लिहा (पांढरे, प्रचंड, भव्य, जाडेभरडे, आंबट)

१) समुद्रात प्रचंड लाटा उसळतात.
२) तिच्या अंगावर जाडेभरडे कपडे होते.
३) मला पांढरे फूल आवडते.
४) मी खाल्लेली संत्री आंबट होती.
५) आबासाहेबांनी भव्य वाडा बांधला.

ऊ) पुढील चित्राचे निरीक्षण करा आणि विचारलेल्या प्रश्नांची उत्तरे लिहा

१) चित्रात एकूण किती मुले आहेत? तीन
२) चित्रात किती मांजरे आहेत? एक
३) मांजराच्या कितीपट मुले आहेत? तीनपट
४) घरावर किती कौले आहेत? अनेक

ए) खाली दिलेल्या वाक्यांत योग्य विरामचिन्हे घाला

अ) अहमद कुठे गेला आहे?
आ) ढग खूप गर्जत होते, पण पाऊस पडला नाही.
इ) शर्वरी आंबा खाते.
ई) बापरे! केवढी मोठी ही गुहा.
उ) प्रामाणिक, हुशार, मेहनती मुले सर्वांना आवडतात.

वारली चित्रकला स्वाध्याय - sahavi marathi

इयत्ता सहावी मराठी पाठ ९: वारली चित्रकला यामध्ये महाराष्ट्रातील आदिवासी कलेचा समृद्ध वारसा, वारली चित्रकलेची वैशिष्ट्ये, वापरले जाणारे साहित्य आणि सकारात्मक जीवनदृष्टी यांचे वर्णन आहे. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, भाषिक खेळ, आणि वारली कलेचा आधुनिक वापर यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य आणि वारली चित्रकलेच्या सांस्कृतिक महत्त्वाची माहिती येथे उपलब्ध आहे. वारली चित्रे आज टी-शर्ट, साड्या, आणि घरांच्या सजावटीतून जगभर पोहोचली आहेत.

कीवर्ड्स: वारली चित्रकला, स्वाध्याय, sahavi marathi, इयत्ता सहावी मराठी, आदिवासी कला, भित्तिचित्रे, संस्कृती, मराठी अभ्यास, भाषिक खेळ