इयत्ता सातवी इतिहास आणि नागरिकशास्त्र धडा 7:स्वराज्याचा कारभार स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता सातवी इतिहास आणि नागरिकशास्त्र धडा सातवा: स्वराज्याचा कारभार स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता सातवीच्या इतिहास आणि नागरिकशास्त्र विषयातील धडा सातवा "स्वराज्याचा कारभार" हा पाठ शिवाजी महाराजांच्या प्रशासकीय व्यवस्था, अष्टप्रधान मंडळ, शेतीविषयक धोरण, आणि प्रजाहितदक्ष कारभाराचे शैक्षणिक वर्णन करतो. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, विश्लेषण, आणि ओघतक्ता यांचा समावेश आहे, जे विद्यार्थ्यांना इतिहासाची जाणीव करून देण्यास मदत करते.

स्वराज्याचा कारभार - प्रश्न १: ओळखा पाहू

प्रश्न १: ओळखा पाहू

१) आठ खात्यांचे मंडळ

उत्तर: अष्टप्रधान मंडळ

२) बहिर्जी नाईक या खात्याचे प्रमुख होते

उत्तर: हेर खाते

३) महाराजांनी बांधलेला मालवणजवळील जलदुर्ग

उत्तर: सिंधुदुर्ग

४) किल्ल्यावर युद्धसाहित्याची व्यवस्था पाहणारा

उत्तर: कारखानीस

स्वराज्याचा कारभार - प्रश्न २: तुमच्या शब्दांत लिहा

प्रश्न २: तुमच्या शब्दांत लिहा

१) शिवाजी महाराजांचे शेतीविषयक धोरण

१) अण्णाजी दत्तो या कर्तबगार आणि अनुभवी अधिकाऱ्यावर जमीन महसुलाची व्यवस्था सोपवली.
२) ठरवून दिलेल्या महसूल रकमेपेक्षा अधिक महसूल गोळा करू नये अशी सक्त ताकीद त्यांनी अधिकाऱ्यांना दिली.
३) पडीक जमिनी लागवडीखाली आणण्यासाठी उत्तेजन दिले.
४) अतिवृष्टी, अवर्षण यामुळे पीक हातचे गेले किंवा शत्रुसैन्याने गावाचा प्रदेश उद्ध्वस्त केला, तर अशा सर्व प्रसंगी गावकऱ्यांना शेतसारा व इतर कर यांमध्ये सूट देणे तसेच अशा प्रसंगी शेतकऱ्यांना बैलजोड्या, नांगर आणि पेरणीसाठी चांगले बी-बियाणे पुरवण्याची आज्ञा त्यांनी अधिकाऱ्यांना केली.

२) शिवराय एक प्रजाहितदक्ष राज्यकर्ते

१) प्रजेला स्वतंत्र बनवणे हा शिवरायांचा मुख्य उद्देश होता.
२) शेतीबरोबरच व्यापार-उद्योगाची भरभराट होईल याकडे त्यांनी लक्ष दिले.
३) प्रजेला स्वातंत्र्याचा खरा आनंद मिळावा यासाठी शिस्तबद्ध राज्यकारभार प्रजेच्या हिताची सर्वांगीण काळजी याकडे लक्ष दिले.
४) प्रजेवर अन्याय करणाऱ्या अधिकाऱ्यांना शिक्षा दिल्या.
५) शिवरायांनी शत्रूच्या ताब्यातील प्रदेश मिळवून त्या प्रदेशाचे संरक्षण केले. महाराज केवळ सत्ताधीश नव्हते, तर प्रजाहितदक्ष राज्यकर्ता होते, हे त्यांच्या राज्यकारभारावरून स्पष्ट होते.

स्वराज्याचा कारभार - प्रश्न ३: का ते सांगा

प्रश्न ३: का ते सांगा

१) शिवाजी महाराजांनी अष्टप्रधान मंडळ स्थापले.

शिवाजी महाराजांनी स्वराज्याची स्थापना केली, मोठा प्रदेश मिळवला.
१) या मोठ्या प्रदेशाचा कारभार सुरळीत पणे चालण्यासाठी तसेच स्वराज्यातील लोकांचे कल्याण साधता यावे यासाठी शिवाजी महाराजांनी अष्टप्रधान मंडळ स्थापन केले.

२) शिवाजी महाराजांनी आरमार उभे केले.

१) भारताच्या पश्चिम किनारपट्टीवरील गोव्याचे पोर्तुगीज, जंजिऱ्याचे सिद्दी तसेच सुरत व राजापूर येथील इंग्रज वखारवाले हे शत्रू स्वराज्यविस्ताराच्या कार्यात अडथळा आणत होते.
२) या अडथळ्यास पायबंद घालणे आणि पश्चिम किनारपट्टीचे रक्षण करणे याची आवश्यकता होती. म्हणून शिवाजी महाराजांनी आरमार उभे केले.

स्वराज्याचा कारभार - प्रश्न ४: ओघतक्ता पूर्ण करा

प्रश्न ४: ओघतक्ता पूर्ण करा

नोट: ओघतक्त्यासाठी विशिष्ट माहिती किंवा संदर्भ दिलेला नाही. सामान्यपणे, स्वराज्याच्या कारभारातील प्रमुख घटनांचा ओघतक्ता खालीलप्रमाणे तयार केला जाऊ शकतो. जर तुम्हाला विशिष्ट घटनांचा ओघतक्ता हवा असेल, तर कृपया तपशील प्रदान करा.

1. स्वराज्याची स्थापना आणि प्रशासकीय व्यवस्थेची सुरुवात.
2. अष्टप्रधान मंडळाची स्थापना.
3. शेतीविषयक धोरणांची अंमलबजावणी (उदा., अण्णाजी दत्तो यांच्यावर महसूल व्यवस्थेची जबाबदारी).
4. आरमाराची स्थापना आणि पश्चिम किनारपट्टीचे संरक्षण.
5. प्रजाहितदक्ष धोरणांचा अवलंब (उदा., शेतकऱ्यांना करसवलत, बी-बियाणे पुरवठा).
6. शत्रूच्या प्रदेशावर विजय आणि स्वराज्याचा विस्तार.

FAQ आणि शेअरिंग

FAQ आणि शेअरिंग

मुलांनो, हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत शेअर करा. त्यांनाही अभ्यास करताना मदत होईल.

हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत WhatsApp, Facebook, किंवा ईमेलद्वारे शेअर करा. स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास खाली कमेंट करून सांगा!

स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास आम्हाला कमेंट करून सांगा.

आपल्या अभिप्रायाने आम्हाला प्रोत्साहन मिळेल. खालील कमेंट विभागात आपले विचार लिहा!

इयत्ता सातवी इतिहास आणि नागरिकशास्त्र धडा सातवा: स्वराज्याचा कारभार स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता सातवी इतिहास आणि नागरिकशास्त्र विषयाचा धडा सातवा: स्वराज्याचा कारभार यामध्ये शिवाजी महाराजांच्या प्रशासकीय व्यवस्था, अष्टप्रधान मंडळ, शेतीविषयक धोरण, आणि प्रजाहितदक्ष कारभाराचे शैक्षणिक वर्णन आहे. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, विश्लेषण, आणि ओघतक्ता यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त इतिहास अभ्यास साहित्य आणि इतिहासाची जाणीव करून देण्याची संधी येथे उपलब्ध आहे. Iyatta Satavi Itihas Swadhay PDF आणि गाइड डाउनलोड करा.

कीवर्ड्स: इयत्ता सातवी इतिहास स्वाध्याय, स्वराज्याचा कारभार, धडा सातवा स्वाध्याय, 7वी इतिहास स्वाध्याय, इतिहास अभ्यास, स्वराज्याचा कारभार प्रश्न आणि उत्तरे, Iyatta Satavi Itihas Swadhay, Iyatta Satavi Itihas guide, स्वाध्याय PDF, Shivaji Maharaj, Maratha administration, Swarajya governance

संबंधित स्वाध्याय: इयत्ता सातवीच्या इतर इतिहास आणि नागरिकशास्त्र अभ्यास पाठांचे स्वाध्याय शोधण्यासाठी: