इयत्ता सहावी सामान्य विज्ञान ४: आपत्ती व्यवस्थापन स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे
इयत्ता सहावीच्या सामान्य विज्ञान विषयातील "आपत्ती व्यवस्थापन" हा पाठ आपत्तींचे प्रकार, आपत्कालीन व्यवस्थापन, आणि उपाययोजना यांचे शैक्षणिक वर्णन करतो. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, आपत्ती निवारण उपाय, आणि प्रथमोपचार यांचा समावेश आहे, जे विद्यार्थ्यांना आपत्ती व्यवस्थापनाबाबत जागरूकता वाढवण्यास मदत करते.
आपत्ती व्यवस्थापन - प्रश्न १: आपत्कालीन संपर्क क्रमांक
प्रश्न १: आपत्कालीन संपर्क दूरध्वनी क्रमांक
- पोलीस नियंत्रण कक्ष: १००
- अग्निशामक यंत्रणा: १०१
- रुग्णवाहिका: १०२
- देशपातळीवरील आपत्कालीन क्रमांक: १०८
आपत्ती व्यवस्थापन - प्रश्न २: तात्कालिक उपाय
प्रश्न २: खालील परिस्थितीत तात्काळ उपाय लिहा
अ) कुत्रा चावला.
- जखम निर्जंतुक द्रावणाने स्वच्छ धुवावी.
- जखमेवर स्वच्छ कोरडा कापड ठेवावा.
- त्वरित डॉक्टरकडे जाऊन अँटिरेबीज इंजेक्शन घ्यावे.
आ) खरचटले/रक्तस्राव.
- रक्तस्राव होणारी व्यक्ती बसवावी किंवा झोपवावी.
- रक्तस्राव होणारा अवयव हृदयापेक्षा उंच ठेवावा.
- जखम पाण्याने स्वच्छ करावी.
इ) भाजणे/पोळणे.
- जखम पाण्याने धुवावी.
- निर्जंतुक द्रावणात भिजवलेल्या कापडाने जखम पुसावी.
- जखम कोरड्या ड्रेसिंगने झाकावी.
ई) सर्पदंश.
- जखम पाण्याने स्वच्छ धुवावी.
- दंश झालेल्या वरच्या बाजूस कपड्याने घट्ट बांधावे.
- त्वरित वैद्यकीय मदत मिळवावी.
- सर्पमित्रांशी संपर्क साधावा.
उ) उष्माघात.
- रुग्णाला सावलीच्या ठिकाणी न्यावे.
- रुग्णाचे शरीर थंड पाण्याने पुसावे.
- मानेवर थंड पाण्याने भिजवलेले कापड ठेवावे.
- पिण्यासाठी भरपूर पाणी द्यावे आणि वैद्यकीय मदत मिळवावी.
आपत्ती व्यवस्थापन - प्रश्न ३: असे का घडते?
प्रश्न ३: खालील आपत्ती का घडतात?
अ) महापूर.
कमी वेळेत बेसुमार पाऊस आणि अपुरा पाण्याचा निचरा यामुळे गटारे तुंबतात आणि पुराचे पाणी घरात शिरते.
आ) जंगलांना आग.
नैसर्गिक किंवा मानवी कारणांमुळे जंगलांना आग लागते, जी मोठ्या प्रमाणात पसरू शकते.
इ) इमारत कोसळणे/दरडी कोसळणे.
भूकंपाच्या धक्क्यांमुळे किंवा अतिवृष्टीमुळे दरडी कोसळतात, ज्यामुळे इमारती कोसळतात.
ई) वादळ.
हवेमधील कमी-अधिक दाबामुळे वेगवान वारे वाहतात आणि वादळ निर्माण होते.
उ) भूकंप.
भूगर्भातील हालचालींमुळे भूकंप लहरी निर्माण होतात, ज्यामुळे जमीन हलते आणि भेगा पडतात.
आपत्ती व्यवस्थापन - प्रश्न ४: उत्तरे लिहा
प्रश्न ४: खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा
अ) आपत्ती म्हणजे काय?
अचानक उद्भवणाऱ्या संकटांमुळे जीवित, आर्थिक आणि सामाजिक हानी होणे म्हणजे आपत्ती.
आ) आपत्तींचे प्रकार कोणते?
नैसर्गिक आपत्ती आणि मानवनिर्मित आपत्ती.
इ) आपत्ती व्यवस्थापन म्हणजे काय?
आपत्ती टाळणे, योजना तयार करणे आणि क्षमता वाढवणे म्हणजे आपत्ती व्यवस्थापन.
ई) आपत्ती व्यवस्थापनाचे मुख्य घटक कोणते?
नियोजन, उपाययोजना, आणि मनुष्यबळ एकत्रित करणे.
आपत्ती व्यवस्थापन - प्रश्न ५: सर्पमित्र
प्रश्न ५: सर्पमित्र कसे काम करतात?
सर्पमित्र कसे काम करतात?
सर्पमित्र सापांना इजा न करता पकडून जंगलात सुखरूप सोडतात आणि सापांबद्दलचे गैरसमज दूर करतात.
आपत्ती व्यवस्थापन - प्रश्न ६: प्रथमोपचार पेटी
प्रश्न ६: प्रथमोपचार पेटीत कोणते साहित्य असते?
प्रथमोपचार पेटीत कोणते साहित्य असते?
ओ.आर.एस. पॉकेट, टिंचर आयोडीन, कैची, चिकटपट्टी, बँडेज, कापूस, मलम, थर्मामीटर, डेटॉल, रुमाल, विजेरी.
आपत्ती व्यवस्थापन - प्रश्न ७: आपत्ती निवारण उपाय
प्रश्न ७: खालील आपत्तींसाठी निवारण उपाय लिहा
- आग: अग्निशामक यंत्र वापरा, आगीपासून दूर राहा, अग्निशामक दलाला संपर्क साधा (१०१).
- इमारत कोसळणे: धोकादायक इमारतीत राहणे टाळा, जखमींना त्वरित वैद्यकीय मदत द्या.
- अपघात: प्रथमोपचार करा, रुग्णवाहिकेला संपर्क साधा (१०२).
- पूर: उंच ठिकाणी थांबा, निर्जंतुक पाणी प्या.
- युद्धे: सुरक्षित ठिकाणी स्थलांतर करा.
- बॉम्बस्फोट: पोलिसांना कळवा (१००), सुरक्षित ठिकाणी थांबा.
- भूकंप: मोकळ्या जागेत जा, टेबलाखाली आसरा घ्या.
- वादळ: सुरक्षित ठिकाणी स्थलांतर करा, बाहेर पडू नका.
- त्सुनामी: हवामान खात्याच्या सूचनांचे पालन करा, उंच ठिकाणी जा.
- दुष्काळ: पाणी काटकसरीने वापरा, पाणीपुरवठा यंत्रणेशी संपर्क साधा.
- दरड कोसळणे: अतिवृष्टीत डोंगराळ भागात थांबू नका.
आपत्ती व्यवस्थापन - FAQ आणि शेअरिंग
FAQ आणि शेअरिंग
मुलांनो, हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत शेअर करा. त्यांनाही अभ्यास करताना मदत होईल.
हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत WhatsApp, Facebook, किंवा ईमेलद्वारे शेअर करा. स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास खाली कमेंट करून सांगा!
स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास आम्हाला कमेंट करून सांगा.
आपल्या अभिप्रायाने आम्हाला प्रोत्साहन मिळेल. खालील कमेंट विभागात आपले विचार लिहा!
इयत्ता सहावी सामान्य विज्ञान ४: आपत्ती व्यवस्थापन स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे
इयत्ता सहावीच्या सामान्य विज्ञान विषयातील "आपत्ती व्यवस्थापन" हा पाठ आपत्तींचे प्रकार, आपत्कालीन व्यवस्थापन, आणि उपाययोजना यांचे शैक्षणिक वर्णन करतो. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, आपत्ती निवारण उपाय, आणि प्रथमोपचार यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य आणि आपत्ती व्यवस्थापन जागरूकता वाढवण्याची संधी येथे उपलब्ध आहे.
कीवर्ड्स: इयत्ता सहावी सामान्य विज्ञान, आपत्ती व्यवस्थापन, स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे, 6वी स्वाध्याय, मराठी अभ्यास, आपत्ती निवारण, प्रथमोपचार, आपत्कालीन क्रमांक, भूकंप, पूर
संबंधित स्वाध्याय: इयत्ता सहावीच्या इतर सामान्य विज्ञान पाठांचे स्वाध्याय शोधण्यासाठी:
Tags
सहावी विज्ञान