इयत्ता पाचवी मराठी - पाठ: बंडूची इजार स्वाध्याय
प्रश्न १: दोन ते तीन वाक्यांत उत्तरे लिहा
अ) बंडूची इजार लांब झाली म्हणून कापून कमी केली. जर ती आखूड झाली असती, तर ती लांब करण्यासाठी काय करावे लागले असते? शक्य तेवढे सगळे मार्ग सुचवा.
बंडूची इजार आखूड झाली असती तर त्या इजारीला लांब करण्यासाठी इजार शिवताना ठेवलेली जास्तीची शिलाई सोडवून इजार मोठी करता आली असती. किंवा इजारीला त्याच रंगाचे दुसरे कापड जोडून इजार लांब करता आली असती.
आ) इजारीची चड्डी झाली, यात चूक कोणाची?
इजारीची चड्डी झाली यात चूक घरातील सगळ्यांचीच झाली परंतु खरी चूक बंडूच्या बायकोची झाली, कारण इजारीचे पाय प्रथम तिने कापले, ते तिने बंडूच्या बहिणीला, आईला व बंडूला सांगायला हवे होते.
प्रश्न २: नावे लिहा
अ) बंडूच्या इजारीचे पाय चार बोटे कापले, म्हणजे ‘पाय’ असणारी इजार सजीव आहे, असे आपण म्हणत नाही; पण बोलताना आपण असेच बोलतो. इजारीसारख्या कितीतरी वस्तूंना वेगवेगळ्या अवयवांची नावे वापरतात. त्यांची नावे सांगा.
शर्टाचे हात, कपाचा कान, बाटलीचे तोंड, पेनाची जीभ, इत्यादी.
प्रश्न ३: योग्य पर्याय निवडा
अ) चुलीवरच्या तव्याची ___ काळीभोर झाली होती. (कान, नाक, पाय, हात, डोळा, केस, पाठ, पोट, गळा, तोंड)
चुलीवरच्या तव्याची पाठ काळीभोर झाली होती. अर्थ: तव्याचा खालचा भाग (ज्याला पाठ म्हणतात) गरम झाल्याने काळा झाला होता.
आ) कपाचा ___ तुटला होता, म्हणून दिलावरने चहा ग्लासात ओतला. (कान, नाक, पाय, हात, डोळा, केस, पाठ, पोट, गळा, तोंड)
कपाचा कान तुटला होता, म्हणून दिलावरने चहा ग्लासात ओतला. अर्थ: कपाची पकड (हँडल) तुटल्याने चहा ग्लासात ओतावा लागला.
इ) ‘हा नारळ नासका निघणार,’ नारळाचा ___ बघून धनव्वा म्हणाली. (कान, नाक, पाय, हात, डोळा, केस, पाठ, पोट, गळा, तोंड)
‘हा नारळ नासका निघणार,’ नारळाचा डोळा बघून धनव्वा म्हणाली. अर्थ: नारळाच्या वरच्या छिद्राला (डोळा) पाहून धनव्वा म्हणाली की तो खराब आहे.
ई) मुसळधार पाऊस पडल्यामुळे नदीचे ___ फुगले होते. (कान, नाक, पाय, हात, डोळा, केस, पाठ, पोट, गळा, तोंड)
मुसळधार पाऊस पडल्यामुळे नदीचे पोट फुगले होते. अर्थ: पावसामुळे नदीच्या पाण्याची पातळी वाढली होती.
उ) कितीही जोर लावला तरी बाटलीचे ___ उघडेना. (कान, नाक, पाय, हात, डोळा, केस, पाठ, पोट, गळा, तोंड)
कितीही जोर लावला तरी बाटलीचे तोंड उघडेना. अर्थ: बाटलीचा झाकण (तोंड) कितीही प्रयत्न केला तरी उघडला नाही.
ऊ) चरवितले दुध गंजात ओतले, तर ते गंजाच्या ___ पर्यंत आले. (कान, नाक, पाय, हात, डोळा, केस, पाठ, पोट, गळा, तोंड)
चरवितले दुध गंजात ओतले, तर ते गंजाच्या गळा पर्यंत आले. अर्थ: दूध गंजाच्या वरच्या काठापर्यंत (गळा) भरले.
ए) सुईच्या ___ दोरा ओवून धोंडूमामांनी शिलाई मशीन सुरु केली. (कान, नाक, पाय, हात, डोळा, केस, पाठ, पोट, गळा, तोंड)
सुईच्या नाका दोरा ओवून धोंडूमामांनी शिलाई मशीन सुरु केली. अर्थ: सुईच्या छिद्रात (नाक) दोरा घालून शिलाई सुरू केली.
ऐ) आंब्याच्या कोईचे ___ पांढरे होईपर्यंत गनू कोय चोखत राहिला. (कान, नाक, पाय, हात, डोळा, केस, पाठ, पोट, गळा, तोंड)
आंब्याच्या कोईचे केस पांढरे होईपर्यंत गानू कोय चोखत राहिला. अर्थ: आंब्याच्या कोयच्या बारीक तंतू (केस) पांढरे होईपर्यंत गानू चोखत राहिला.
ओ) आपले शेकडो ___ पसरून उभे असलेले वडाचे झाड वर्षानुवर्षे सगळ्यांना सावली देते. (कान, नाक, पाय, हात, डोळा, केस, पाठ, पोट, गळा, तोंड)
आपले शेकडो हात पसरून उभे असलेले वडाचे झाड वर्षानुवर्षे सगळ्यांना सावली देते. अर्थ: वडाच्या झाडाच्या फांद्या (हात) पसरलेल्या असल्याने सावली मिळते.
औ) खोलीतल्या एकमेव खुर्चीचा ___ मोडला होता, म्हणून मी जमिनीवर बसलो. (कान, नाक, पाय, हात, डोळा, केस, पाठ, पोट, गळा, तोंड)
खोलीतल्या एकमेव खुर्चीचा पाय मोडला होता, म्हणून मी जमिनीवर बसलो. अर्थ: खुर्चीचा आधार (पाय) तुटल्याने जमिनीवर बसावे लागले.
बंडूची इजार स्वाध्याय - pahavi marathi
इयत्ता पाचवी मराठी पाठ: बंडूची इजार यामध्ये इजारीच्या आखूड-लांब होण्याच्या मजेदार प्रसंगाचे वर्णन आहे. या स्वाध्यायात दोन-तीन वाक्यांत उत्तरे, वस्तूंना अवयवांची नावे, आणि योग्य शब्द निवडण्याचे प्रश्न यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य आणि भाषिक अभ्यास येथे उपलब्ध आहे. हा पाठ विद्यार्थ्यांना संवादाचे महत्त्व आणि वस्तूंशी संबंधित भाषिक संकल्पना शिकवतो.
कीवर्ड्स: बंडूची इजार, स्वाध्याय, pahavi marathi, इयत्ता पाचवी मराठी, प्रश्नोत्तरे, मराठी अभ्यास, वस्तूंना अवयवांची नावे, भाषिक अभ्यास
संबंधित स्वाध्याय: इयत्ता पाचवीच्या इतर मराठी पाठांचे स्वाध्याय शोधण्यासाठी: