इयत्ता सहावी मराठी - पाठ: बालसभा स्वाध्याय
प्रश्न १: दोन-तीन ओळींत उत्तरे लिहा
अ) इयत्ता सहावीच्या बालसभेचे आयोजन कोणत्या निमित्ताने केले होते?
इयत्ता सहावीच्या बालसभेचे आयोजन २८ नोव्हेंबर रोजी महात्मा जोतीराव फुले यांच्या पुण्यतिथी आणि ६ डिसेंबर रोजी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या महापरिनिर्वाण दिनानिमित्त केले होते.
आ) बालसभेमध्ये इयत्ता सहावीच्या वर्गातील कोणी कोणी सहभाग घेतला?
बालसभेत सहावीच्या वर्गातील नीता, तन्वी, निलोफर, कुणाल आणि चंदर यांनी सहभाग घेतला होता.
इ) बालसभेचे नियोजन करताना मुलांना कोणी कोणी मदत केली?
सहावीच्या वर्गशिक्षिका, शाळेचे रखवालदार मामा, सेविका मावशी, तसेच मीनल, जॉन, प्रकाश, कुमुद, संपदा, प्रफुल्ल आणि चिनप्पा यांनी बालसभेच्या नियोजनात मुलांना मदत केली.
प्रश्न २: महात्मा फुले व डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या कार्याची माहिती आठ-दहा ओळींत लिहा
महात्मा फुले: महात्मा जोतीराव फुले (११ एप्रिल १८२७ - २८ नोव्हेंबर १८९०) हे समाजसुधारक आणि शिक्षणाचे प्रणेते होते. त्यांनी अशिक्षितपणा आणि अविद्या हे सामाजिक अधोगतीचे मूळ कारण मानले. १८४८ मध्ये त्यांनी मुलींसाठी पुण्यात पहिली शाळा स्थापन केली आणि स्त्रीशिक्षणाला चालना दिली. सत्यशोधक समाजाची स्थापना करून त्यांनी जातिव्यवस्थेविरुद्ध आणि अंधश्रद्धांविरुद्ध लढा दिला. त्यांनी ‘गुलामगिरी’ आणि ‘शेतकऱ्याचा आसूड’ ही पुस्तके लिहून शूद्र-अतिशूद्रांच्या शोषणाविरुद्ध आवाज उठवला. त्यांचा मंत्र होता: “विद्येविना मती गेली, मतीविना नीती गेली...” त्यांच्या कार्याने समाजात समता आणि शिक्षणाचा प्रसार झाला. जनतेने त्यांना ‘महात्मा’ ही पदवी बहाल केली.
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर: डॉ. भीमराव रामजी आंबेडकर (१४ एप्रिल १८९१ - ६ डिसेंबर १९५६) हे भारतीय संविधानाचे शिल्पकार आणि दलितांचे नेते होते. त्यांनी १९२० मध्ये ‘मूकनायक’ हे पाक्षिक सुरू करून दलितांच्या समस्यांना वाचा फोडली. १९२४ मध्ये बहिष्कृत हितकारिणी सभेची स्थापना केली आणि १९२७ मध्ये चवदार तळे सत्याग्रह करून दलितांना पाणवठ्यांचा हक्क मिळवून दिला. त्यांनी भारतीय संविधानाचे मसुदा समितीचे अध्यक्ष म्हणून समता आणि न्याय यावर आधारित संविधान तयार केले. १९५६ मध्ये बौद्ध धम्म स्वीकारून त्यांनी सामाजिक समतेचा संदेश दिला. त्यांचे कार्य आजही प्रेरणादायी आहे.
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर: डॉ. भीमराव रामजी आंबेडकर (१४ एप्रिल १८९१ - ६ डिसेंबर १९५६) हे भारतीय संविधानाचे शिल्पकार आणि दलितांचे नेते होते. त्यांनी १९२० मध्ये ‘मूकनायक’ हे पाक्षिक सुरू करून दलितांच्या समस्यांना वाचा फोडली. १९२४ मध्ये बहिष्कृत हितकारिणी सभेची स्थापना केली आणि १९२७ मध्ये चवदार तळे सत्याग्रह करून दलितांना पाणवठ्यांचा हक्क मिळवून दिला. त्यांनी भारतीय संविधानाचे मसुदा समितीचे अध्यक्ष म्हणून समता आणि न्याय यावर आधारित संविधान तयार केले. १९५६ मध्ये बौद्ध धम्म स्वीकारून त्यांनी सामाजिक समतेचा संदेश दिला. त्यांचे कार्य आजही प्रेरणादायी आहे.
प्रश्न ३: तुमच्या वर्गाला विज्ञान प्रदर्शनाचे आयोजन शाळा स्तरावर करायचे आहे. तुम्ही कोणकोणती तयारी कराल? ते क्रमाने लिहा
- विज्ञान प्रदर्शनाची सूचना सर्व वर्गांना देणे आणि सहभागी विद्यार्थ्यांची नावे नोंदवणे.
- शाळेच्या सभागृहात साफसफाई करणे आणि व्यवस्था करणे.
- सभागृहाच्या भिंतींवर थोर वैज्ञानिकांच्या प्रतिमा आणि विज्ञान माहिती फलक लावणे.
- विद्यार्थ्यांच्या प्रयोगांसाठी टेबल आणि जागा नेमून देणे.
- व्यासपीठ तयार करणे आणि विद्यार्थ्यांसाठी बैठक व्यवस्था करणे.
- सूत्रसंचालक आणि अध्यक्षाची निवड करणे.
- उद्घाटनानंतर प्रदर्शन पाहण्यासाठी विद्यार्थ्यांना रांगेत जाण्याची व्यवस्था करणे.
प्रश्न ४: शाळेमध्ये बालसभांव्यतिरिक्त होणाऱ्या इतर कार्यक्रमांची यादी करा
- स्वातंत्र्यदिन
- प्रजासत्ताक दिन
- सांस्कृतिक कार्यक्रम
- क्रीडास्पर्धा
- शिक्षक दिन
- महाराष्ट्र दिन
- संविधान दिन
- थोर नेत्यांच्या जयंती आणि पुण्यतिथी
- बालदिन
- वृक्षारोपण कार्यक्रम
प्रश्न ५: बालसभा कोणकोणत्या विषयांवर घेतल्या जातात? त्या विषयांची यादी करा
- पर्यावरण दिन
- अंधश्रद्धा निर्मूलन
- थोर नेत्यांच्या जयंती आणि पुण्यतिथी
- स्वच्छता अभियान
- राष्ट्रीय सण
प्रश्न ६: तुमच्या शाळेत पर्यावरण दिन साजरा करायचा आहे. खालील आकृतीत काही मुद्दे दिले आहेत. त्याबाबत तुम्ही काय विचार कराल? ते लिहा
कोणती घोषवाक्ये बनवाल:
- झाडे लावा, झाडे जोपासा.
- पर्यावरण वाचवा, जीवन सुखी करा.
- स्वच्छ पर्यावरण, निरोगी जीवन.
- जल प्रदूषण
- हवा प्रदूषण
- मृदा प्रदूषण
- जंगलतोड
- तापमानवाढ
- कचरा व्यवस्थापन
- पर्यावरण संवर्धनात कार्यरत ज्येष्ठ नागरिक किंवा समाजसेवक
- शाळेचे मुख्याध्यापक
- स्थानिक पर्यावरणतज्ज्ञ
क्रीडास्पर्धेचा ओघतक्ता
- पाहुण्यांचे स्वागत
- प्रास्ताविक
- क्रीडास्पर्धांचे उद्घाटन
- खेळांबाबत मार्गदर्शन आणि सूचना
- बक्षीस वितरण
- पाहुण्यांचे मनोगत
- आभार प्रदर्शन
आपण समजून घेऊया: वाक्यांचे विश्लेषण
| वाक्य | कर्ता | कर्म | क्रियापद |
|---|---|---|---|
| तारा क्रिकेट खेळते. | तारा | क्रिकेट | खेळते |
| यास्मीन पुस्तक वाचते. | यास्मीन | पुस्तक | वाचते |
| पक्षी किलबिल करतात. | पक्षी | - | करतात |
| राजू अभ्यास करतो. | राजू | अभ्यास | करतो |
| शबाना स्वयंपाक करते. | शबाना | स्वयंपाक | करते |
| जॉन व्यायाम करतो. | जॉन | व्यायाम | करतो |
बालसभा स्वाध्याय - sahavi marathi
इयत्ता सहावी मराठी पाठ १५: बालसभा ही शाळेतील विद्यार्थ्यांच्या सहभागाचे आणि सामाजिक जाणीवेचे महत्त्व दर्शवते. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, महात्मा फुले आणि डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या कार्याची माहिती, आणि विज्ञान प्रदर्शनासारख्या शालेय उपक्रमांचे नियोजन यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य, बालसभेचे सामाजिक महत्त्व, आणि थोर नेत्यांचे योगदान येथे समजावून सांगितले आहे.
कीवर्ड्स: बालसभा, स्वाध्याय, sahavi marathi, इयत्ता सहावी मराठी, महात्मा फुले, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर, मराठी अभ्यास