इयत्ता सहावी भूगोल - पाठ: नैसर्गिक संसाधने स्वाध्याय
प्रश्न अ: खालील नैसर्गिक संसाधनांचा उपयोग काय?
- पिण्यासाठी आणि स्वच्छतेसाठी.
- शेतीसाठी पिकांना सिंचन.
- मासेमारी आणि जलचरांच्या वास्तव्यासाठी.
- उद्योग आणि वीजनिर्मितीसाठी.
- मीठ तयार करण्यासाठी.
स्पष्टीकरण: पाणी हे जीवनावश्यक संसाधन आहे, जे मानवी जीवन, शेती, उद्योग आणि पर्यावरणीय समतोलासाठी महत्त्वाचे आहे.
- लाकूड, रबर, डिंक आणि मध यांसारखी उत्पादने मिळवण्यासाठी.
- औषधी वनस्पती आणि फळे, फुले यांचे स्रोत.
- प्राण्यांच्या राहणीमानासाठी आणि जैवविविधता टिकवण्यासाठी.
- हवामान नियंत्रण आणि कार्बन शोषणासाठी.
स्पष्टीकरण: वने ही नैसर्गिक संसाधनांचा खजिना आहे, जी मानवी गरजा पूर्ण करतात आणि पर्यावरणीय समतोल राखतात.
- वाहतूक, शेती आणि प्रवासासाठी (उदा., बैल, घोडे).
- दूध, मांस, अंडी, लोकर आणि हाडांची भुकटी यांसारखी उत्पादने.
- जैवविविधता आणि पर्यावरणीय समतोलासाठी.
- संशोधन आणि औषध निर्मितीसाठी.
स्पष्टीकरण: प्राणी मानवी जीवनात अन्न, श्रम आणि सांस्कृतिक मूल्य प्रदान करतात, तसेच पर्यावरणीय समतोलात महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
- धातू (उदा., लोह, तांबे, अ‍ॅल्युमिनियम) मिळवण्यासाठी.
- रसायने आणि औषधे तयार करण्यासाठी (उदा., मीठ, जिप्सम).
- इंधन (उदा., कोळसा, खनिज तेल, नैसर्गिक वायू) निर्मितीसाठी.
- बांधकाम आणि उद्योगांसाठी (उदा., चुनखडी, ग्रॅनाइट).
स्पष्टीकरण: खनिजे ही औद्योगिक आणि आर्थिक विकासासाठी आधारभूत आहेत, जे धातू, इंधन आणि रसायने प्रदान करतात.
- शेती आणि पिके घेण्यासाठी.
- बांधकाम, निवास आणि व्यावसायिक उपयोगासाठी.
- खनिजे आणि नैसर्गिक संसाधने मिळवण्यासाठी.
- वनस्पती आणि सजीवांच्या वास्तव्यासाठी.
स्पष्टीकरण: जमीन हे बहुउपयोगी संसाधन आहे, जे शेती, बांधकाम, आणि पर्यावरणीय समतोलासाठी महत्त्वाचे आहे.
प्रश्न ब: पुढील ओघतक्ता पूर्ण करा.
उत्तर: ओघतक्ता प्रदान केलेला नाही. कृपया तक्ता प्रदान करा, जेणेकरून मी तो पूर्ण करू शकेन.
स्पष्टीकरण: प्रश्नात ओघतक्त्याचा उल्लेख आहे, परंतु तो दिलेला नाही. तक्ता उपलब्ध झाल्यास, मी त्याची उत्तरे अचूकपणे देऊ शकेन.
प्रश्न क: पुढील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.
- मूल खडक: मृदेची रचना आणि खनिजांचे प्रमाण मूल खडकावर अवलंबून असते.
- हवामान: पर्जन्य आणि तापमान खडकांची झीज आणि मृदा निर्मितीवर परिणाम करतात.
- जैविक घटक: वनस्पती, प्राणी आणि सूक्ष्मजीव मृदेत सेंद्रिय पदार्थांचे विघटन करतात.
- जमिनीचा उतार: उतारामुळे मृदेची झीज किंवा संचयन ठरते.
- कालावधी: मृदा निर्मितीला दीर्घ कालावधी लागतो, ज्यामुळे तिची परिपक्वता ठरते.
स्पष्टीकरण: मृदा निर्मिती ही एक जटिल प्रक्रिया आहे, जी भौतिक, जैविक आणि पर्यावरणीय घटकांच्या परस्परसंनाद्वारे घडते.
- लाकूड: बांधकाम, फर्निचर आणि कागद निर्मितीसाठी.
- रबर, डिंक आणि मध: औद्योगिक आणि खाद्य उपयोगासाठी.
- औषधी वनस्पती: आयुर्वेदिक आणि आधुनिक औषधांसाठी.
- फळे, फुले आणि बी: अन्न आणि शोभेच्या उपयोगासाठी.
स्पष्टीकरण: वने ही बहुविध उत्पादनांचा स्रोत आहे, जी आर्थिक, औषधी आणि पर्यावरणीय दृष्ट्या महत्त्वाची आहे.
- धातू निर्मिती: लोह, तांबे, अ‍ॅल्युमिनियम यांसारखे धातू उद्योगांसाठी.
- इंधन: कोळसा, खनिज तेल आणि नैसर्गिक वायू ऊर्जा निर्मितीसाठी.
- रसायने: मीठ, जिप्सम आणि सल्फर यांसारखी रसायने औषधे आणि उद्योगांसाठी.
- बांधकाम: चुनखडी, ग्रॅनाइट आणि वाळू बांधकामासाठी.
स्पष्टीकरण: खनिजे हे औद्योगिक आणि आर्थिक विकासाचा आधार आहेत, जे ऊर्जा, बांधकाम आणि रसायन निर्मितीला चालना देतात.
- शेती: पिके, फळे आणि भाज्या घेण्यासाठी.
- बांधकाम: घरे, रस्ते आणि कारखाने बांधण्यासाठी.
- खनिज उत्खनन: खनिजे आणि इंधन मिळवण्यासाठी.
- व्यापार आणि निवास: व्यावसायिक आणि निवासी जागेसाठी.
स्पष्टीकरण: जमीन हे बहुउपयोगी संसाधन आहे, जे मानवी गरजा आणि आर्थिक विकासासाठी आधार प्रदान करते.
- मर्यादित साठे: अनेक संसाधने (उदा., खनिजे, इंधन) मर्यादित आहेत, त्यामुळे त्यांचा काटकसरीने वापर आवश्यक आहे.
- पर्यावरणीय समतोल: अतिवापरामुळे पर्यावरणाचा समतोल ढासळतो, ज्याचा परिणाम जैवविविधता आणि हवामानावर होतो.
- लोकसंख्येची वाढ: वाढत्या लोकसंख्येच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी संसाधनांचे संवर्धन गरजेचे आहे.
- भावी पिढ्या: संसाधनांचा जपून वापर केल्यास भावी पिढ्यांसाठी त्यांची उपलब्धता सुनिश्चित होईल.
स्पष्टीकरण: नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन हे पर्यावरणीय, आर्थिक आणि सामाजिक स्थिरतेसाठी आवश्यक आहे, ज्यामुळे निसर्ग आणि मानवजातीचा समतोल राखला जातो.
नैसर्गिक संसाधने स्वाध्याय - sahavi bhugol
इयत्ता सहावी भूगोल पाठ ८: नैसर्गिक संसाधने ही पाणी, वने, खनिजे, जमीन आणि त्यांचे संवर्धन यांचा अभ्यास करते. या स्वाध्यायात संसाधनांच्या उपयोगावर प्रश्नोत्तरे आहेत. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त भूगोल अभ्यास साहित्य येथे उपलब्ध आहे.
कीवर्ड्स: नैसर्गिक संसाधने, स्वाध्याय, sahavi bhugol, इयत्ता सहावी भूगोल, पाणी, वने, खनिजे, जमीन, संवर्धन, भूगोल अभ्यास