इयत्ता सहावी भूगोल - पाठ: महासागरांचे महत्त्व स्वाध्याय
प्रश्न अ: गटात न बसणारा घटक ओळखा.
उत्तर: जहाज
स्पष्टीकरण: शंख, मासे आणि खेकडा हे सागरी जीव किंवा नैसर्गिक सागरी उत्पादने आहेत, तर जहाज हे मानवनिर्मित साधन आहे, त्यामुळे ते गटात बसत नाही.
उत्तर: मृत समुद्र
स्पष्टीकरण: अरबी समुद्र, भूमध्य समुद्र आणि कॅस्पियन समुद्र हे खार्‍या पाण्याचे मोठे जलाशय आहेत, तर मृत समुद्र हा एक लहान खारट तलाव आहे, ज्याला सामान्यतः समुद्र मानले जात नाही.
उत्तर: पेरू
स्पष्टीकरण: श्रीलंका, भारत आणि नॉर्वे हे देश समुद्रकिनारी आहेत आणि त्यांचा सागरी व्यापार आणि संस्कृतीशी संबंध आहे, तर पेरू हा दक्षिण अमेरिकेतील देश आहे, ज्याचा सागरी संदर्भ या गटात कमी आहे.
उत्तर: बंगालचा उपसागर
स्पष्टीकरण: दक्षिण महासागर, हिंदी महासागर आणि पॅसिफिक महासागर हे जागतिक महासागर आहेत, तर बंगालचा उपसागर हा हिंदी महासागराचा एक भाग आहे, त्यामुळे तो स्वतंत्र महासागर नाही.
उत्तर: सोने
स्पष्टीकरण: नैसर्गिक वायू, मीठ आणि मॅंगनीज हे महासागरातून मोठ्या प्रमाणात मिळणारे संसाधन आहेत, तर सोने महासागरातून क्वचितच मिळते, त्यामुळे तो गटात बसत नाही.
प्रश्न ब: प्रश्नांची उत्तरे लिहा.
- अन्न: मासे, खेकडे, शंख, शिंपले आणि सागरी वनस्पती.
- खनिजे: मीठ, मॅंगनीज, कोबाल्ट, लोह, झिंक, खनिज तेल आणि नैसर्गिक वायू.
- औषधी वनस्पती: सागरी वनस्पतींपासून मिळणारी औषधे.
- शोभेच्या वस्तू: मोती, शंख आणि शिंपले.
स्पष्टीकरण: महासागर हे नैसर्गिक संसाधनांचा खजिना आहे, जे अन्न, खनिजे, औषधे आणि सांस्कृतिक वस्तू पुरवतात, जे मानवी जीवनासाठी महत्त्वाचे आहेत.
- जलमार्गाने मोठ्या प्रमाणात माल वाहून नेण्याची क्षमता आहे, ज्यामुळे प्रति युनिट खर्च कमी होतो.
- सागरी प्रवाहांचा फायदा घेऊन जहाजांचा वेग वाढतो, ज्यामुळे इंधन आणि वेळेची बचत होते.
- जलमार्गावर अडथळे कमी असतात, ज्यामुळे वाहतूक सुलभ आणि स्वस्त होते.
स्पष्टीकरण: जलमार्ग हे आर्थिक आणि पर्यावरणीय दृष्ट्या किफायतशीर आहे, कारण ते मोठ्या प्रमाणात मालवाहतूक कमी खर्चात आणि कार्यक्षमतेने करते.
- तापमान:
- समुद्रसान्निध्य: समुद्रकिनारी तापमानात कमी बदल होतात, कारण समुद्राचे पाणी उष्णता शोषून स्थिर तापमान ठेवते.
- खंडांतर्गत: खंडांतर्गत भागात तापमानात मोठे बदल होतात, कारण जमिनीचे तापमान त्वरित वाढते किंवा कमी होते.
- आर्द्रता:
- समुद्रसान्निध्य: बाष्पीभवनामुळे हवेत आर्द्रता जास्त असते, ज्यामुळे हवामान दमट राहते.
- खंडांतर्गत: आर्द्रता कमी असते, ज्यामुळे हवामान कोरडे आणि विषम असते.
- कारण: समुद्राचे पाणी उष्णता शोषून आणि सोडून हवामान स्थिर ठेवते, तर खंडांतर्गत भागात पाण्याचा अभाव आणि जमिनीचे त्वरित तापमान बदल यामुळे हवामान विषम होते.
स्पष्टीकरण: समुद्रसान्निध्य हवामानाला सौम्य आणि दमट बनवते, तर खंडांतर्गत भागात तापमान आणि आर्द्रतेचे मोठे बदल हवामानाला विषम बनवतात.
- उत्तर: उत्तर अमेरिका, दक्षिण अमेरिका, आशिया आणि ऑस्ट्रेलिया
- स्पष्टीकरण: पॅसिफिक महासागर हा जगातील सर्वात मोठा महासागर आहे, जो पश्चिमेला आशिया आणि ऑस्ट्रेलिया, तर पूर्वेला उत्तर आणि दक्षिण अमेरिकेच्या किनार्‍यांना स्पर्श करतो.
महासागरांचे महत्त्व स्वाध्याय - sahavi bhugol
इयत्ता सहावी भूगोल पाठ ६: महासागरांचे महत्त्व ही महासागरातील संसाधने, जलमार्ग वाहतूक आणि हवामान यांचा अभ्यास करते. या स्वाध्यायात महासागरांच्या उपयोगावर प्रश्नोत्तरे आहेत. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त भूगोल अभ्यास साहित्य येथे उपलब्ध आहे.
कीवर्ड्स: महासागरांचे महत्त्व, स्वाध्याय, sahavi bhugol, इयत्ता सहावी भूगोल, महासागर संसाधने, जलमार्ग वाहतूक, हवामान, भूगोल अभ्यास