इयत्ता सहावी इतिहास - पाठ: हडप्पा संस्कृती स्वाध्याय
प्रश्न १: एका वाक्यात उत्तरे लिहा.
अ) या संस्कृतीला हडप्पा हे नाव का मिळाले असावे?
इ.स. १९२१ मध्ये पंजाबमधील रावी नदीच्या काठावरील हडप्पा येथे प्रथम उत्खनन झाल्याने या प्राचीन नागरी संस्कृतीला हडप्पा संस्कृती असे नाव पडले.
आ) हडप्पा संस्कृतीतील भांड्यांच्या नक्षीच्या नमुन्यांमध्ये कोणत्या प्रतीकांचा समावेश आहे?
हडप्पा संस्कृतीतील भांड्यांवरील नक्षीमध्ये माशांचे खवले, एकमेकांत गुंफलेली वर्तुळे आणि पिंपळपान यांसारख्या प्रतीकांचा समावेश आहे.
इ) हडप्पा संस्कृतीतील व्यापारी कोणते कापड इजिप्तला पुरवत असत?
हडप्पा संस्कृतीतील व्यापारी इजिप्तला मलमलचे कापड पुरवत असत, जे त्यांच्या उत्कृष्ट वस्त्रोद्योगाचे प्रतीक आहे.
प्रश्न २: प्राचीन स्थळांना भेटी देताना काय कराल?
- प्राचीन स्थळांना भेट देताना त्या स्थळाचा ऐतिहासिक, सांस्कृतिक आणि भौगोलिक संदर्भ समजून घेऊन त्याची संपूर्ण माहिती संकलित करू.
- स्थळाचे ऐतिहासिक महत्त्व, त्याची निर्मिती आणि त्या काळातील सामाजिक जीवन याबाबत सखोल माहिती मिळवू.
- स्थळाची योग्य जपणूक होत आहे की नाही याची पाहणी करू आणि आवश्यकता भासल्यास स्थानिक प्रशासनाला सूचित करू.
- प्रदूषण टाळण्यासाठी आणि प्राचीन स्थळाचे संरक्षण करण्यासाठी जागरूकता निर्माण करणारे माहिती फलक तयार करू आणि ते त्या ठिकाणी लावण्याची व्यवस्था करू.
- स्थळावरील कचरा व्यवस्थितपणे काढून टाकण्यासाठी स्थानिक स्वच्छता मोहिमेत सहभागी होऊ.
प्रश्न ४: हडप्पाकालीन लोकजीवनाची माहिती खाली दिलेल्या तक्त्यात लिहा.
| मुद्दा | माहिती |
|---|---|
| मुख्य पिके |
|
| पोशाख |
|
| दागिने/अलंकार |
|
प्रश्न ५: एका शब्दात उत्तरे द्या.
अ) हडप्पा संस्कृतीला दुसऱ्या कोणत्या नावाने ओळखले जाते?
सिंधू
आ) कोणत्या नदीच्या खोऱ्यात चांगल्या दर्जाचा कापूस होत असे?
सिंधू
इ) प्रचंड आकाराची गोदी कोठे सापडली आहे?
लोथल
ई) नांगरलेल्या शेताचा पुरावा कोठे मिळाला?
कालीबंगन
उ) हडप्पा संस्कृतीतील मुद्रा कोणत्या आकाराच्या होत्या?
चौरस
हडप्पा संस्कृती स्वाध्याय - sahavi itihas
इयत्ता सहावी इतिहास पाठ ३: हडप्पा संस्कृती ही प्राचीन भारतातील सिंधू खोरे संस्कृतीचा अभ्यास करते, ज्यामध्ये लोकजीवन, व्यापार आणि शेती यांचा समावेश आहे. या स्वाध्यायात हडप्पा संस्कृतीची वैशिष्ट्ये, भांडी आणि स्थळांचे संरक्षण यावर प्रश्नोत्तरे आहेत. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त इतिहास अभ्यास साहित्य येथे उपलब्ध आहे.
कीवर्ड्स: हडप्पा संस्कृती, स्वाध्याय, sahavi itihas, इयत्ता सहावी इतिहास, सिंधू खोरे, व्यापार, लोकजीवन, इतिहास अभ्यास