इयत्ता दहावी मराठी - धडा 10.2: मनक्या पेरेन लागा
प्रश्न १: खालील संकल्पनांमधील सहसंबंध स्पष्ट करा.
'बी'चे झाड होणे आणि माणसाचे माणूसपण जागे होणे
उत्तर:
माणसाचे माणूसपण जागे होणे आणि 'बी'चे झाड होणे यांचा सहसंबंध कवितेतील प्रतीकात्मक अर्थाने स्पष्ट होतो. ज्याप्रमाणे मातीमध्ये पेरलेले बीज मातीच्या मायेच्या संस्कारांमधून झाड बनते, त्याचप्रमाणे समाजरूपी मातीत माणसावर चांगले संस्कार घडवले तर त्याचे माणूसपण जागे होते. 'बी'चे झाड होणे हे माणसाच्या जीवनातील नैतिक मूल्ये, संवेदनशीलता आणि माणुसकी यांचे प्रतीक आहे. माती बीजाला ऊन, वारा, पाऊस, वादळापासून वाचवते आणि त्याची जोपासना करते; त्याचप्रमाणे समाजातील चांगल्या संस्कारांमुळे माणूस भ्रष्टाचार, अंधश्रद्धा, आणि मूल्यहीनतेपासून वाचतो आणि त्याच्यात माणुसकीचा अंकुर फुलतो. थोडक्यात, माणसाचे माणूसपण जागे होणे हे 'बी'चे झाड होण्यासारखे आहे, जिथे चांगले संस्कार माणसाला विवेकी आणि माणुसकीपूर्ण बनवतात.
प्रश्न २: 'माणसं पेरायला लागू' या शीर्षकातून कवीला अभिप्रेत असलेला भावार्थ उलगडून दाखवा.
‘माणसं पेरायला लागू’ या शीर्षकातून कवीला अभिप्रेत असलेला भावार्थ
उत्तर:
कवी वीरा राठोड यांनी 'मनक्या पेरेन लागा' या कवितेत "बीज" व 'माती' यांचा जिव्हाळ्याचा स्नेहभाव व्यक्त करताना माणसे पेरण्याचा बहुमोल सल्ला दिला आहे. त्यांनी माती व बीज यांच्या प्रतीकांतून एक सुंदर विचार मांडला आहे. एका चिमुकल्या बीजातून झाड होईपर्यंतचा प्रवास माती ममतेने जोपासते. बीजाचे झाड करण्यात तिच्या जन्माचे सार्थक आहे. त्याप्रमाणे या समाजाच्या मातीत माणसे रुजवली व त्यांच्यावर चांगले संस्कार केले तर त्यातून चिरंतन माणुसकी निर्माण होईल, हा आशय या कवितेतून अभिव्यक्त होतो. म्हणून 'माणसं पेरायला लागू' हे शीर्षक अतिशय समर्पक ठरते.
प्रश्न ३: 'माणसे पेरा। माणुसकी उगवेल' या विधानाचा तुम्हांला समजलेला अर्थ लिहा.
'माणसे पेरा। माणुसकी उगवेल' या विधानाचा तुम्हांला समजलेला अर्थ
उत्तर:
मातीत बीज पेरलं की, मातीच्या कष्टमय मायेतून त्याचे झाड होते. माती त्या बीजाला सगळ्या नैसर्गिक आपत्तींपासून वाचवते. दुष्काळाशी लढते. बीजाची मायेने निगराणी करते. या सर्व प्रक्रियेतून बीजाचा वृक्ष होतो. त्याप्रमाणेच आजच्या मूल्यहीन समाजामध्ये चांगल्या संस्काराच्या मातीत जर माणसांना पेरले, तर त्यातून मानवतेचा निकोप वृक्ष उभा राहील, अशी आशादायक भावना या विधानातून व्यक्त झाली आहे. नवविचारांच्या नवसमाजात माणुसकीला बहर येईल व मानवजात सुखी होईल, असा सर्जनशील आशय 'माणसे पेरा! माणुसकी उगवेल!' या विधानातून व्यक्त होतो.
प्रश्न ४: 'माणुसकी पेरणे काळाची गरज' या विधानाचा तुम्हांला कळलेला अर्थ लिहा.
'माणुसकी पेरणे काळाची गरज' या विधानाचा तुम्हांला कळलेला अर्थ
उत्तर:
मातीमध्ये बी पेरले की, मातीच्या मायेच्या संस्कारांमधून वृक्ष जन्माला येतो. माती ऊन-वारा-पाऊस-वादळाची झळ सोसून बीजाची जोपासना करते. बीजाला दुष्काळाची झळ सोसावी लागू नये; म्हणून ती दुष्काळाशी सामना करते. या प्रतीकांतून कवीनं सामाजिक आशय मांडला आहे. आज भ्रष्टाचार, दैन्य, अंधश्रद्धा व इतर धर्मांध घटक यांमुळे समाज पोखरलेला आहे व त्यात माणुसकी लयाला जात आहे. अशा या आधुनिक काळात माणसांवर चांगले संस्कार होऊन माणुसकी निर्माण होणे आवश्यक आहे. म्हणून माणुसकी पेरणे म्हणजेच विवेकी माणूस निर्माण करण्याची आजच्या काळाची गरज अधोरेखित होते.
मनक्या पेरेन लागा स्वाध्याय - dahavi marathi
इयत्ता दहावी मराठी धडा 10.2: मनक्या पेरेन लागा यामध्ये माणुसकी, सामाजिक आशय आणि कवीचा भावार्थ यांचा अभ्यास आहे. या स्वाध्यायात सहसंबंध स्पष्ट करा, शीर्षकाचा भावार्थ आणि विधानाचा अर्थ यांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त मराठी अभ्यास साहित्य येथे उपलब्ध आहे.
कीवर्ड्स: मनक्या पेरेन लागा, स्वाध्याय, dahavi marathi, इयत्ता दहावी मराठी, माणुसकी, सामाजिक आशय, कवीचा भावार्थ, मराठी अभ्यास