इयत्ता सहावी सामान्य विज्ञान चा नैसर्गिक संसाधने स्वाध्याय कोणत्या विषयाचा आहे?

हा स्वाध्याय इयत्ता सहावीच्या सामान्य विज्ञान विषयाचा आहे, ज्यामध्ये हवा, पाणी, आणि जमिनीचे महत्त्व स्पष्ट केले आहे.

ओझोन थराला संरक्षक कवच का म्हणतात?

ओझोन थर सूर्यापासून येणारी हानिकारक अतिनील किरणे शोषून घेतो, ज्यामुळे सजीवांचे रक्षण होते.

इयत्ता सहावी सामान्य विज्ञान १: नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता सहावी सामान्य विज्ञान १: नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

Q: पाण्याची कमतरता का भासते?

पृथ्वीवरील ९७% पाणी समुद्रात आहे, जे पिण्यास योग्य नाही, आणि फक्त ०.३% गोडे पाणी उपलब्ध आहे.

इयत्ता सहावीच्या सामान्य विज्ञान विषयातील "नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन" हा पाठ हवा, पाणी, आणि जमिनीच्या महत्त्वाविषयी शैक्षणिक माहिती देतो. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, मृदा निर्मिती, पाण्याची कमतरता, आणि ओझोन थर यांचा समावेश आहे, जे विद्यार्थ्यांना पर्यावरण जागरूकता वाढवण्यास मदत करते.

नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन - प्रश्न १: रिकाम्या जागी योग्य शब्द

प्रश्न १: रिकाम्या जागी योग्य शब्द भरा

अ) ओझोन वायूचा थर सूर्यापासून पृथ्वीवर येणारी ................. किरणे शोषून घेतो.

अतिनील.

आ) पृथ्वीवर गोड्या पाण्याचा एकूण ................. टक्के साठा उपलब्ध आहे.

०.०३.

इ) मृदेमध्ये ................. घटकांचे अस्तित्व असते.

जैविक व अजैविक.

नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन - प्रश्न २: असे का म्हणतात?

प्रश्न २: असे का म्हणतात?

अ) ओझोन थर पृथ्वीचे संरक्षक कवच आहे.

वातावरणाच्या स्थितांबर या थराच्या खालच्या भागात ओझोन वायूचा थर आढळतो. सूर्यापासून येणारी अतिनील किरणे सजीवांसाठी हानिकारक असतात. ही अतिनील किरणे ओझोन वायूचा थर शोषून घेतो. त्यामुळे पृथ्वीवरील सजीवांचे रक्षण होते. म्हणून ओझोन थर हा पृथ्वीचे संरक्षक कवच आहे.

आ) पाणी हे जीवन आहे.

पाण्याशिवाय या पृथ्वीवर कोणताही सजीव जगू शकत नाही. प्राण्यांमधील रक्त, वनस्पतींमध्ये असणारी रसद्रव्ये यांमध्ये देखील पाण्याचे प्रमाण सर्वाधिक असते. कोणत्याही सजीवाला पाण्याशिवाय जीवनात राहणे शक्य नाही. म्हणून पाण्याला ‘जीवन’ असे म्हणतात.

इ) समुद्राचे पाणी पिण्यायोग्य नसले तरी उपयुक्त आहे.

समुद्रातील पाण्याचे बाष्पीभवन झाल्यामुळे पाऊस पडतो. मासेमारी, हवामान, पाऊस तसेच संपूर्ण ऋतुचक्र हे समुद्रावरच अवलंबून असते. समुद्राच्या पाण्यातून मीठ, आयोडीन, आणि इतर काही खनिजे मिळवली जातात. समुद्रातून जलवाहतूक केली जाते. म्हणून समुद्राचे पाणी पिण्यायोग्य नसले तरी उपयुक्त आहे.

नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन - प्रश्न ३: काय होईल ते सांगा

प्रश्न ३: काय होईल ते सांगा

अ) मृदेतील सूक्ष्मजीव नष्ट झाले.

मृत वनस्पती आणि प्राणी यांच्या अवशेषांचे विघटन मृदेतील सूक्ष्मजीव करतात. काही सूक्ष्मजीवांमुळे खडकाचा अपक्षय होतो. सूक्ष्मजीव नष्ट झाल्याने विघटन आणि अपक्षय प्रक्रिया थांबतील, आणि कृथितमृदा तयार होणार नाही.

आ) तुमच्या परिसरात वाहने व कारखान्यांची संख्या वाढली.

वाहने आणि कारखान्यांमुळे जीवाश्म इंधन जाळले जाते, ज्यामुळे नायट्रोजन, कार्बन डायऑक्साइड, सल्फर डायऑक्साइड यांसारखे विषारी वायू हवेत मिसळतात. यामुळे वायू प्रदूषण वाढते. पर्यावरणावर आणि मानवी आरोग्यावर विपरीत परिणाम होतो.

इ) पिण्याच्या पाण्याचा संपूर्ण साठा संपला.

पाण्याशिवाय कोणताही सजीव जगू शकत नाही. प्राण्यांमधील रक्त आणि वनस्पतींमधील रसद्रव्यांमध्ये पाण्याचे प्रमाण सर्वाधिक असते. पाण्याचा साठा संपला तर पृथ्वीवरील सजीव सृष्टीचे अस्तित्व संपुष्टात येईल.

नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन - प्रश्न ४: जोडी लावा

प्रश्न ४: जोडी लावा

‘अ’ गट	उत्तरे (‘ब’ गट)
कार्बन डायऑक्साइड	वनस्पती व अन्ननिर्मिती
ऑक्सिजन	ज्वलन
बाष्प	पाऊस
सूक्ष्मजीव	मृदेची निर्मिती

नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन - प्रश्न ५: नावे लिहा

प्रश्न ५: नावे लिहा

अ) जीवावरणाचे भाग.

वनस्पती आणि प्राणी.

आ) मृदेचे जैविक घटक.

सूक्ष्मजीव, उंदीर, कीटक, घुशी.

इ) जीवाश्म इंधन.

पेट्रोल, डीझेल, रॉकेल.

ई) हवेतील निष्क्रिय वायू.

अरगॉन, हेलिअम, झेनॉन, निऑन.

उ) ओझोनच्या थरास हानी पोहोचवणारे वायू.

क्लोरोफ्लुरोकार्बन, टेट्राक्लोराइड.

नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन - प्रश्न ६: चूक की बरोबर

प्रश्न ६: खालील वाक्य चूक की बरोबर ते सांगा

अ) जमीन आणि मृदा एकच असते.

चूक.

आ) जमिनीखाली असणाऱ्या पाण्याच्या साठ्याला भूजल म्हणतात.

बरोबर.

इ) मृदेचा २५ सेमी जाडीचा थर तयार होण्यास सुमारे १००० वर्ष लागतात.

चूक.

ई) रेडॉनचा वापर जाहिरातींसाठीच्या दिव्यांत करतात.

चूक.

नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन - प्रश्न ७: उत्तरे लिहा

प्रश्न ७: खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा

अ) मृदेची निर्मिती कशी होते?

जमिनीवरील मृदेची निर्मिती नैसर्गिक प्रक्रियेतून होते. उन, वारा, आणि पाऊस यांमुळे मूळ खडकांचे तुकडे होतात, ज्यापासून खडे, वाळू, आणि माती निर्माण होते. सूक्ष्मजीव, कृमी, कीटक, उंदीर, घुशी, आणि झाडांची मुळे यांमुळे खडकांचा अपक्षय होतो. परिपक्व मृदेचा २.५ सेमी थर तयार होण्यास सुमारे हजार वर्षे लागतात.

आ) पृथ्वीवर सुमारे ७१ % भाग पाण्याने व्यापलेला असून देखील पाण्याची कमतरता का भासते?

पृथ्वीच्या ७१% पाण्यापैकी ९७% समुद्रात आहे, जे क्षारयुक्त असल्याने पिण्यास योग्य नाही. २.७% पाणी बर्फ आणि भूगर्भात आहे, तर फक्त ०.३% गोडे पाणी उपलब्ध आहे. वाढती लोकसंख्या आणि जागतिक तापमानवाढ यामुळे गोड्या पाण्याची कमतरता जाणवते.

इ) हवेतील विविध घटक कोणते? त्यांचे उपयोग लिहा.

हवेमध्ये नायट्रोजन, ऑक्सिजन, कार्बन डायऑक्साइड, अरगॉन, हेलिअम, निऑन, झेनॉन, बाष्प, धूर, आणि धुके असतात. नायट्रोजन प्रथिने आणि अमोनिया निर्मितीसाठी, ऑक्सिजन श्वसन आणि ज्वलनासाठी, कार्बन डायऑक्साइड अन्ननिर्मिती आणि अग्निशामकांसाठी, अरगॉन बल्बसाठी, हेलिअम कमी तापमानासाठी, निऑन जाहिरातींसाठी, आणि झेनॉन फोटोग्राफीसाठी वापरले जाते.

ई) हवा, पाणी, जमीन ही बहुमूल्य नैसर्गिक संसाधने का आहेत?

हवा, पाणी, आणि जमीन सजीवांच्या मूलभूत गरजा पूर्ण करतात. हवेतून ऑक्सिजन, पाण्यातून जीवन, आणि जमिनीतून अन्न मिळते. हे नैसर्गिकरित्या उपलब्ध असतात, म्हणून ते बहुमूल्य आहेत.

नैसर्गिक संसाधने – हवा, पाणी आणि जमीन - FAQ आणि शेअरिंग

FAQ आणि शेअरिंग

मुलांनो, हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत शेअर करा. त्यांनाही अभ्यास करताना मदत होईल.

हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत WhatsApp, Facebook, किंवा ईमेलद्वारे शेअर करा. स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास खाली कमेंट करून सांगा!

स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास आम्हाला कमेंट करून सांगा.

आपल्या अभिप्रायाने आम्हाला प्रोत्साहन मिळेल. खालील कमेंट विभागात आपले विचार लिहा!