इयत्ता सातवी भूगोल धडा १ चा स्वाध्याय कोणत्या विषयाचा आहे?

हा स्वाध्याय इयत्ता सातवीच्या भूगोल विषयाचा आहे, ज्यामध्ये सूर्य, चंद्र व पृथ्वी यांच्या खगोलीय घटना, सूर्यग्रहण, आणि चंद्रग्रहण यांचे वर्णन आहे.

चंद्रग्रहण आणि सूर्यग्रहण यांच्यातील फरक काय?

चंद्रग्रहण पौर्णिमेला होते, जेव्हा चंद्र-पृथ्वी-सूर्य अशी स्थिती असते, तर सूर्यग्रहण अमावास्येला होते, जेव्हा पृथ्वी-चंद्र-सूर्य अशी स्थिती असते.

इयत्ता सातवी भूगोल धडा 2: सूर्य, चंद्र व पृथ्वी स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता सातवी भूगोल धडा १: सूर्य, चंद्र व पृथ्वी स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे

इयत्ता सातवीच्या भूगोल विषयातील धडा १: सूर्य, चंद्र व पृथ्वी यामध्ये सूर्यग्रहण, चंद्रग्रहण, आणि खगोलीय घटनांचे शैक्षणिक वर्णन आहे. या स्वाध्यायात प्रश्नोत्तरे, आकृत्या, आणि ग्रहणांबाबतचे गैरसमज दूर करण्याचे उपाय यांचा समावेश आहे, जे विद्यार्थ्यांना खगोलीय संकल्पना समजण्यास मदत करते.

प्रश्न १: चुकीची विधाने दुरुस्त करून लिहा

१) चंद्र सूर्याभोवती प्रदक्षिणा घालतो.

चंद्र पृथ्वीभोवती प्रदक्षिणा घालतो.

२) पौर्णिमेस चंद्र, सूर्य व पृथ्वी असा क्रम असतो.

पौर्णिमेस सूर्य, पृथ्वी व चंद्र असा क्रम असतो.

३) पृथ्वीची परिभ्रमण कक्षा व चंद्राची परिभ्रमण कक्षा एकाच पातळीत आहे.

पृथ्वीची परिभ्रमण कक्षा व चंद्राची परिभ्रमण कक्षा एकाच पातळीत नाही.

४) चंद्राच्या एका परिभ्रमण काळात चंद्राची कक्षा पृथ्वीच्या कक्षेशी एकदाच छेदते.

चंद्राच्या एका परिभ्रमण काळात चंद्राची कक्षा पृथ्वीच्या कक्षेशी दोनदा छेदते.

५) सूर्यग्रहण उघड्या डोळ्यांनी पाहणे योग्य आहे.

सूर्यग्रहण उघड्या डोळ्यांनी पाहणे योग्य नाही. सूर्यग्रहण पाहण्यासाठी काळी काच किंवा विशिष्ट प्रकारच्या चष्म्यांचा वापर करावा.

६) चंद्र पृथ्वीशी उपभू स्थितीत असताना कंकणाकृती सूर्यग्रहण होते.

बरोबर.

प्रश्न २: योग्य पर्याय निवडा

१) सूर्यग्रहण

आ) अमावास्या

२) कंकणाकृती सूर्यग्रहणाच्या वेळी दिसणारे सूर्यबिंब

आ) कंकणाकृती

३) चंद्राची उपभू स्थिती

इ) कंकणाकृती सूर्यग्रहण

प्रश्न ३: तक्ता पूर्ण करा

प्रश्न ३: पुढील तक्ता पूर्ण करा

तपशील/वैशिष्ट्ये	चंद्रग्रहण	सूर्यग्रहण
तिथी	पौर्णिमा	अमावास्या
स्थिती	चंद्र-पृथ्वी-सूर्य	पृथ्वी-चंद्र-सूर्य
ग्रहणांचे प्रकार	खग्रास व खंडग्रास	खग्रास, खंडग्रास व कंकणाकृती
खग्रासचा जास्तीत जास्त कालावधी	१०७ मिनिटे	७ मिनिटे २० सेकंद

प्रश्न ४: आकृती काढा व नावे लिहा

१) खग्रास व खंडग्रास सूर्यग्रहण

[विद्यार्थ्यांनी स्वतः आकृती काढावी: सूर्य, चंद्र, पृथ्वी यांची स्थिती दाखवणारी आकृती]

२) खग्रास व खंडग्रास चंद्रग्रहण

[विद्यार्थ्यांनी स्वतः आकृती काढावी: चंद्र, पृथ्वी, सूर्य यांची स्थिती दाखवणारी आकृती]

प्रश्न ५: उत्तरे लिहा

१) दर अमावास्या व पौर्णिमेस चंद्र, पृथ्वी, सूर्य एका सरळ रेषेत का येत नाहीत?

पृथ्वीची परिभ्रमण कक्षा आणि चंद्राची परिभ्रमण कक्षा नेहमी एकाच पातळीत नसतात. चंद्राची परिभ्रमण कक्षा पृथ्वीच्या परिभ्रमण कक्षेशी सुमारे ५ अंशांचा कोन करते. म्हणून दर अमावास्या व पौर्णिमेस चंद्र, पृथ्वी, सूर्य एका सरळ रेषेत येत नाहीत.

२) खग्रास सूर्यग्रहण होत असताना पृथ्वीवर खंडग्रास सूर्यग्रहणही का अनुभवास येते?

सूर्य व पृथ्वीच्या दरम्यान चंद्र आल्यामुळे चंद्राची सावली पृथ्वीवर पडते. चंद्राची दाट सावली ज्या ठिकाणी पडते तिथे खग्रास सूर्यग्रहण अनुभवास येते, तर विरळ सावली ज्या ठिकाणी पडते तिथे खंडग्रास सूर्यग्रहण अनुभवास येते.

३) ग्रहणांविषयीचे गैरसमज दूर करण्यासाठीचे उपाय सुचवा.

१) ग्रहणांबाबत शास्त्रीय माहिती पाठ्यपुस्तकांद्वारे समजावून सांगणे.
२) भित्तीपत्रके, पुस्तके, आणि चलचित्रांद्वारे माहिती देणे.
३) सूर्यग्रहण आणि चंद्रग्रहण ही खगोलीय घटना आहे, यात शुभ-अशुभ काही नसते हे स्पष्ट करणे.

४) सूर्यग्रहण पाहताना कोणती काळजी घ्याल?

सूर्यग्रहण पाहताना काळी काच किंवा विशिष्ट प्रकारचे गॉगल्स वापरावे जेणेकरून सूर्याच्या प्रखर प्रकाशामुळे डोळ्यांना इजा होणार नाही.

५) उपभू स्थितीत कोणत्या प्रकारची सूर्यग्रहणे होतील?

उपभू स्थितीत खग्रास सूर्यग्रहण आणि खंडग्रास सूर्यग्रहण होतात.

FAQ आणि शेअरिंग

मुलांनो, हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत शेअर करा. त्यांनाही अभ्यास करताना मदत होईल.

हा स्वाध्याय तुमच्या मित्रांसोबत WhatsApp, Facebook, किंवा ईमेलद्वारे शेअर करा. स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास खाली कमेंट करून सांगा!

स्वाध्यायाची माहिती आवडल्यास आम्हाला कमेंट करून सांगा.

आपल्या अभिप्रायाने आम्हाला प्रोत्साहन मिळेल. खालील कमेंट विभागात आपले विचार लिहा!